Gerard Jacobs en zijn Jacobsjes9
Drs. Wilbert Weber
In de tentoonstelling 'Gerard Jacobs en zijn Jacobsjes' is vooral werk te zien van kunste
naars die na de Tweede Wereldoorlog in en rond Vlissingen woonden en werkten. Allen
waren op de een of andere manier beïnvloed door (het werk van) Gerard Jacobs, een
Vlaamse kunstenaar die zich in het begin van de twintigste eeuw te Vlissingen had geves
tigd. Een aantal van deze kunstenaars had les van Jacobs, anderen waren lid van de door
hem opgerichte Kunstkring Het Zuiden.
In dit artikel wordt ingegaan op het verband tussen 'Gerard Jacobs en zijn Jacobsjes'.
Een korte culturele bloei
Vlissingen is vooral bekend als arbeiders
stad. De werf'De Schelde'was in het begin
van de twintigste eeuw de belangrijkste
werkgever van Zeeland en trok veel men
sen naar Vlissingen. Vlissingen ontsteeg
daardoor het niveau van een vergeten stad,
een situatie die halverwege de negentien
de eeuw was ontstaan als gevolg van de
sluiting van een marinewerf en de ligging
van de stad op een toen sterk geïsoleerd
eiland aan de periferie van Nederland.
Door de vestiging van de werf'De Schelde',
de aanleg van een spoorlijn en ontwikke
ling van het havengebied bloeide de stad
in economisch opzicht weer op.
De Vlissingse haven was de vertrekplaats
van een bootverbinding naar Engeland.
Mede hierdoor werd de stad ontdekt door
mensen van buiten Zeeland. Door de stij
gende welvaart kwam voor steeds meer
mensen de mogelijkheid van een (strand)-
vakantie in zicht. Ook Vlissingen profi
teerde van deze ontwikkeling. Ten westen
van de stad ontstond de badplaats Vlis
singen met een boulevard en in de zomer
een actief strandleven. Het luxe Grand
Hotel des Bains (het Britannia) werd in
1886 op de Boulevard geopend om de gas
ten van de stoomvaart Maatschappij Zee
land te ontvangen. In de decennia erna
werd dit gebied volgebouwd met luxe wo
ningen en diverse recreatiebedrijven.
Dit steeds mondainere deel van Vlissingen
was goed bereikbaar per trein en tram en
vanaf 1932 zelfs per vliegtuig. In 1936
werd in navolging van Engelse badplaat
sen een wandelpier geopend, waarmee
Vlissingen zich enigszins kon meten met
de badplaatsen aan de Vlaamse kust. De
enige concurrent in Zeeland was Domburg,
maar deze plaats trok vooral de zeer rij
ken, terwijl de middenklasse (en dus gro
tere groepen) voor Vlissingen koos. Hier
door ontstond een klimaat waaruit een
begin van een culturele bloei kon ont
staan. In navolging van vergelijkbare ont
wikkelingen in Vlaanderen, Bergen aan
Zee en Domburg ontstond iets wat op een
lokale culturele bloei ging lijken. Centraal
hierbij stond de opvatting van een kunst
kring waarbij het doel in een krantenarti
kel als volgt werd geformuleerd: '...het
bestuur wil op alle wijzen, van Vlissingen
een zomercentrum van kunst maken. Een
plek waar mensen kennis kunnen maken
met kunst, kunstnijverheid en architec
tuur van bijvoorbeeld Cuypers, Berlage...'
Het ontstaan van een kunstkring
In 1914 brak de Eerste Wereldoorlog uit.
Veel Vlamingen ontvluchtten de oorlog en
vertrokken naar Nederland. Met deze
stroom vluchtelingen kwam ook een aan
tal kunstenaars naar Vlissingen. Enkelen,
zoals Gerard Jacobs, bleven hier. Antwer
pen was vergeleken met de Zeeuwse ste
den een metropool met een kunstzinnige
traditie. Er was daar reeds een school van
kunstenaars, beïnvloed door het impres
sionisme met een optimistisch kijk op het
leven. Zij schilderden bijvoorbeeld Schelde-
gezichten, vaak in heldere kleuren, waar
bij het 'Zeeuwse licht' een belangrijke rol
speelde. Mede onder invloed van deze
Vlamingen werd in 1916 een eerste exposi
tie georganiseerd van werk van Vlaamse
schilders in een zaaltje van het Concert
gebouw. Na de beëindiging van de Eerste
Wereldoorlog in 1918 bleef een groot aan
tal van deze Vlaamse kunstenaars in
Zeeland. In 1920 ontstond in Vlissingen de
4
Den Spiegel, april 2000
