Als op 1 februari 1917 door Duitsland de
Onbeperkte Duikbootoorlog afgekondigd
wordt, is het duidelijk dat ook schepen van
neutrale landen niet zullen worden ont
zien. Het risico is dan te groot en de dienst
op Engeland wordt geheel stopgezet.
De werking van de postcensuur
Door de centrale plaats die Vlissingen met
De Zeeland inneemt in de postverbindin
gen met Engeland, krijgt Vlissingen in de
Eerste Wereldoorlog één van de grootste
censuurkantoren in Nederland in het
postkantoor aan de Steenen Beer.
De uitoefening van de censuur is toever
trouwd aan het militaire gezag. Dat ligt
voor geheel Nederland in handen van de
Opperbevelhebber van Land- en Zeemacht.
Voor Zeeland wordt het gedelegeerd aan
de Commandant Zeeland (afbeelding 5).
Op 15 september 1914 wordt de Direc
teur-generaal van P en T verzocht 'de post
directeuren in de gebieden waar de staat
van beleg is afgekondigd te instrueren
voor de uitoefening van censuur hun
medewerking te verlenen'. Zeeland, als
grensstreek is zo'n gebied. Vlissingen met
zijn directe verbinding met Engeland,
wordt nog eens extra genoemd. Dus krijgt
ook de directeur van het Vlissingse post
kantoor het verzoek om medewerking te
verlenen aan een militaire censuurdienst.
Hierbij is het niet de bedoeling dat binnen
landse post onder de controle van de cen
suurdienst valt: 'in de eerste plaats gaat
het om de post met het neutrale buiten
land en met de vijandelijke staten
en hun verbondenen. Het censu-
reeren van de binnenlandse corres
pondentie zal meestal niet noodig
en niet mogelijk zijn, behoudens de
correspondentie van personen, die
als verdacht bekend staan.' Uit
drukkelijk wordt ook bepaalde cor
respondentie uitgesloten van de
censuur, genoemd wordt o.a. post
afkomstig van
- Hare Majesteit de Koningin en
leden van het Koninklijk Huis
- Nederlandsche Regeeringsperso-
nen, Hooge Colleges van Staat of
Provincie
- Diplomatieke vertegenwoordigers
en buitenlandse Staatshoofden
en Regeeringspersonen
De censuur wordt uitgeoefend door beëdig
de officieren, al of niet gepensioneerd.
Vlissingen wordt met Amsterdam, Rotter
dam, Den Haag en Arnhem één van de gro
te censuurcentra. Hier is extra personeel
nodig. Leden van de landstorm en andere
militairen die waarborgen kunnen geven
van 'volkomen betrouwbaarheid en over
voldoende ontwikkeling beschikken' kun
nen hier ook ingezet worden als censuur-
ambtenaar. Zij moeten dan wel worden
'beëdigd ten aanzien van geheimhouding
en juiste behandeling van de stukken.'
Op het Centraal Censuurbureau Vlissin
gen werken ook onbeëdigde onderofficieren
en soldaten. Zij sorteren de post en plak
ken de geopende enveloppen weer dicht
met speciaal daarvoor vervaardigde stro
ken. Ook krijgen de poststukken een stem
pel om aan te geven dat ze de censuur
gepasseerd zijn.
Op 1 juli 1917 wordt het Centraal Cen
suurbureau Vlissingen opgeheven. Dit
houdt direct verband met de moeilijkhe
den die de Stoomvaartmaatschappij Zee
land ondervindt om de verbinding met
Engeland in stand te houden. De Onbe
perkte Duikbootoorlog brengt grote risico's
mee voor schepen en personeel van De
Zeeland. Uiteindelijk moeten de diensten
naar Engeland gestaakt worden. Als
gevolg hiervan sluit het Centraal Censuur
Bureau Vlissingen de deuren. Voortaan
zal de Zeeuwse post met een buitenlandse
bestemming in Roosendaal worden gecen-
..-U.
§Ér B RI EEfcAÏP
lï;t (CAirff pfsIAL£)'
T' ff
f fi>r-
Afbeelding 5
Verantwoordelijk voor de censuur op het Centraal
Censuurbureau Vlissingen is de Commandant
Zeeland. Op 12 oktober 1915 wordt deze briefkaart
vanuit Vlissingeti via Folkestone en Duinkerken ver
zonden naar Parijs. particuliere collectie)
8
Den Spiegel, juli 2000
