De Stoomvaartmaatschappij Zeeland en
het Centraal Censuurbureau Vlissingen
tijdens de Eerste Wereldoorlog
Jan Hintzen
In de Eerste Wereldoorlog blijft Nederland neutraal. Toch zijn in ons land ook de gevolgen
van die Grote Oorlog - zoals tot 1939 de naam luidt - merkbaar. Zeker in de grensstreken
brengen de jaren 1914-18 heel wat opwinding. De postcensuur is er één van. Veel is daar
over niet geschreven. Er hangt een geheimzinnig waas over deze controle. De Nederlander
houdt nu eenmaal niet van pottenkijkers. Zeker niet in de privé-sfeer. Immers onder post
censuur verstaat men de controle door bepaalde civiele of militaire autoriteiten van via de
post verzonden zendingen. Van het grondwettelijk vastgelegde recht op het briefgeheim is
dan geen sprake meer. De spionage- en de contraspionagedienst proberen voordeel te halen
uit eventuele politieke of militaire informatie van het geschrevene.
Omdat in de Eerste Wereldoorlog de schepen van de Stoomvaart Maatschappij Zeeland van
uit Vlissingen de enige verbinding onderhouden tussen Noord-Europa en Engeland en via dit
land met de rest van de vrije wereld, is Vlissingen een belangrijke schakel in het internatio
nale postverkeer. Alle uitgaande post, zowel van Nederlandse als van buitenlandse oorsprong,
gaat door de handen van de censor. In het Centraal Censuurbureau Vlissingen (afbeelding 1),
gevestigd in het postkantoor op de Steetien Beer (afbeelding 2), wordt dit werk verricht.
Maar, het Centraal Censuurbureau Vlissingen zou er nooit geweest zijn zonder de Stoom
vaartmaatschappij Zeeland.
Vlissingen
Afbeelding 2
Het P en T-kantoor op de Steenen Beer van
waaruit het Centraal Censuurbureau Vlissingen
werkt, (collectie Gemeentearchief Vlissingen)
iEHElil
.IjL..
j jr- J j'N
CENTRAAL-
CEHSUURBURËAU
VfUSSiNGEN.
Afbeelding 1
Zeldzame dienstbrief verzonden op
7 februari 1916 vanuit het Centraal
Censuurbureau Vlissingen.
particuliere collectie)
De Stoomvaartmaatschappij Zeeland
In 1875, nu 125 jaar geleden, wordt de
Stoomvaartmaatschappij Zeeland opge
richt. De maatschappij wordt al snel in de
volksmond kortweg De Zeeland genoemd.
Al één jaar daarna luidt de ondertitel van
deze veerdienst op Engeland Koninklijke
Nederlandsche Postvaart. De veerboten
worden mailboten en de internationale trei
nen, mailtreinen genoemd. Want op 3 ok-
Den Spiegel, juli 2000
5
