Het s.s. Westernland van de Antwerpse Red Star Line bij de beloodsing op de rede van Vlissingen op een litho
prentbriefkaart uit ca 1900 van de Belgische kunstenaar Henri Cassiers
(particuliere collectie)
techniek om in kleurendruk te werken te
gen een betaalbare prijs.
De litho- of steendruk
Deze druktechniek berust op het principe
dat water en vet elkaar afstoten. De litho
graaf brengt met een speciaal soort vet krijt
of een géinkt penseel of pen de tekening op
kalksteen aan. Gebruikt men inkt, dan
wordt de steen eerst gepolijst en om uit
lopen van de kleur te voorkomen, met lijn
olie wat vet gemaakt. Bij het werken met
krijt wordt de steen met fijn zand wat ge
ruwd. Nadat de afbeelding is aangebracht,
wordt de steen bedekt met een oplossing
van Arabische gom en verdund salpeter
zuur. De Arabische gom dringt in de poriën
van de steen waar geen tekening staat, het
salpeterzuur fixeert de tekening. Na het
drogen wordt de steen met zuiver water
schoongemaakt. Doordat water en vet el
kaar afstoten blijft alleen het gedeelte van
de steen zonder tekening vochtig. De inkt
van de inktrol hecht zich alleen aan het
droge gedeelte, de tekening. Met een pers
kan de tekening nu overgebracht worden
op papier. Bij meer kleurendruk moet de
hele bewerking worden herhaald voor elke
kleur.
Later werd in plaats van een steen ook wel
een metaalplaat van zink of aluminium ge
bruikt. Tegenwoordig wordt de tekening foto
mechanisch op de lichtgevoelig gemaakte
steen of metaalplaat overgebracht.
De techniek van het lithograferen werd in
1796 door de Duitser Aloys Senefelder voor
het eerst toegepast. Vooral in Frankrijk
kwam de steendruk in de kunst tot grote
bloei: Géricault, Delacroix, Daumier en
Toulouse-Lautrec zijn ware meesters. De
laatste gebruikte de techniek ook voor
prentbriefkaarten, evenals de kunstenaars
Henri Cassiers, Raphael Kirchner, Oskar
Kokoschka, Alphonse Mucha, Maurice
Utrillo, Louis Wain en vele andere bekende
en nog meer onbekende artiesten.
Vlissingen
De oudste prentbriefkaarten van Vlissingen
zijn ook lithokaarten. Aan het einde van de
Den Spiegel
