VL1SS1NGSE (STADS)DRUKKERS VOOR
HET VOETLICHT, 1 600 - 1800 AD TRAMPER
Het oudste in Vlissingen (tot nu toe) bekende
gedrukte werk is het Cleyn poëtelick tractaet,
betreffende des Vreeds en Oorlogsvruchten,
in 1607 gedrukt en uitgegeven bij Marten
Abrahamsz. van der Nolck. De boekdrukkunst
stond begin 17e eeuw in het gewest Zeeland
nog in de kinderschoenen. Alleen Middelburg
had in de 16e eeuw enkele drukkers van naam
voortgebracht, maar ook zij stonden in de scha
duw van de in Holland gevestigde drukkers.
Zo werd de Middelburgse drukker Richard
Schilders, die de psalmberijming van Marnix
van Sint Aldegonde drukte en uitgaf,
geadviseerd eens naar Leiden te gaan om zich
daar op de hoogte te stellen van de nieuwste
lettertypen. Veel van deze vaklieden waren
afkomstig uit de Zuidelijke Nederlanden,
gevlucht door de val van Antwerpen in 1585.
Begin 17e eeuw zien we in het Zeeuwse en dan
met name in Middelburg het aantal drukkerijen
flink toenemen. Hoewel Vlissingen een
bescheiden rol speelde in het wereldje van
boekdrukkers, uitgevers en boekverkopers -
vaak waren deze drie functies in een hand - is
deze rol groot genoeg om ze voor het voetlicht
te halen. Het accent ligt op de 18e eeuw en het
zijn dan met name de stadsdrukkers waar de
meeste aandacht naar uit gaat. De boekbinders
komen slechts zijdelings ter sprake. Wellicht
dat hier nog eens apart aandacht aan
besteed kan worden.
Omdat primaire bronnen in Vlissingen over de
periode vóór 1809 onvolledig zijn, is het vaak
moeilijk om conclusies te trekken. Soms laat
de geschiedenis niet meer dan enkele feitjes
over een persoon of gebeuren los. Niet genoeg
om een verhaal te vertellen, maar dikwijls
interessant genoeg om aan de vergetelheid
te ontrukken.
Voorbeelden uit de 17e eeuw
Een van de eerste drukkers die we in die
vroege 17e eeuw in Vlissingen tegenkomen
is Marten Abrahamsz. van der Nolck, af
komstig uit Delft. Van der Nolck woonde op
de Bierkade, waar op zijn uithangbord
stond: 'in de Druckerije'. In 1607 bood hij
het stadsbestuur een pamflet aan genaamd
Cleyn poëtelick tractaet, betreffende des
Vreeds en Oorlogsuruchten\ zoals gezegd
het oudst bekende in Vlissingen gedrukte
werk. Volgens het transportregister woonde
Van der Nolck 'bij de IJsere Brugge'. Nu
zijn de 'Bierkade' en 'bij de IJsere Brugge'
verschillende plaatsaanduidingen in Vlis
singen, maar ik sluit niet uit, dat het hier
toch om hetzelfde pand gaat: 'bij de IJsere
Brugge' (noordelijk deel van de Koop
manshaven) en de Bierkade (westelijk deel
van de Koopmanshaven) sloten namelijk
op elkaar aan. Het is mogelijk dat de
noordzijde van de haven in de vroege 17e
eeuw Bierkade genoemd werd.
Een tweede drukker die zijn brood in Vlis
singen verdiende is Samuel Claeys Ver-
sterre. Versterre, waarschijnlijk afkomstig
uit Haarlem, had een drukkerij en uitgeve
rij op de Oostzijde (nu Bellamypark 42). De
gevel was getooid met het uithangbord: 'in-
Het drukkersmerk van Samuel Claeys Versterre op
het titelblad van Den treoes met den koninck oan
Spaengien, 1630
Januari 2001
