De oudste prentbriefkaarten en
Drukkerij De Vey Mestdagh Jan Hintzen
In 1870 verscheen de eerste prentbriefkaart in
Oostenrijk. Enige jaren later al werden de kaar
ten zeer populair, vooral tussen 1900 en 1920.
Wereldwijd zijn er toen vele milliarden verzon
den. En nog steeds worden dagelijks prentbrief
kaarten verstuurd. Voor allerlei groeten en wen
sen is een kaartje te vinden. Voor iedere
gelegenheid een kaartje. Aan elke smaak,
zowel van afzender als ontvanger,
wordt creatief door de industrie voldaan.
Maar de prentbriefkaart is niet alleen een cor
respondentiemiddel. Het is ook een begeerd
verzamelobject geworden, zowel voor particulier
als voor archief. Het Gemeentearchief
Vlissingen heeft een fraaie topografische
collectie van deze stad. Hierop staat het
oude Vlissingen dat voor ons nostalgisch
aandoet, soms in vergane lelijkheid.
De oudste kaarten in het Gemeentearchief zijn
juweeltjes, aan het einde van de negentiende
eeuw vervaardigd bij de Vlissingse drukkerij
C.N.J. de Vey Mestdagh. De kleurige groeten
uit die tijd zijn gemaakt in litho- of steendruk.
Een viertal is op de middenpagina herdrukt.
Ze worden u aangeboden door
de Stadsdrukkerij De Vey Mestdagh
als jubileumattentie.
De voorgeschiedenis
Reeds in het begin van de zeventiende
eeuw gebruikte de adel in Frankrijk kleine
kaartjes om zijn wensen te sturen. Ook
werden die kaartjes gebruikt om zich aan te
melden bij een bezoek. 'Carte de visite', vi
sitekaartje, werd toen een bekend begrip.
Papier was echter niet goedkoop. In latere
tijd werd dan ook gebruik gemaakt van af
gedankte speelkaarten, waarvan de achter
zijde dan nog blanco is. Allerlei bood
schappen konden er op worden
overgebracht. Dokters schreven er hun re
cepten op, rechters de namen van ver
dachten, ronselaars maakten er hun voor
waarden op bekend aan de huurlingen,
onderwijzers noteerden er rapporten op
voor de ouders van hun leerlingen.
Voornamelijk echter werden oude speel
kaarten, soms de helft ervan, gebruikt als
visitekaartje. Zo ontstonden door dit herge
bruik van oude speelkaarten, een soort
correspondentiekaartjes met op de achter
zijde een hele of halve illustratie van wat
eens een speelkaart was. Interessant is het
te constateren dat tot nu het formaat van
de visitekaartjes ongeveer overeenkomt
met een speelkaart. In de negentiende
eeuw, werden aparte visitekaartjes gedrukt,
soms geïllustreerd met fraaie afbeeldingen.
Voor het ontstaan van de met de post te
verzenden prentbriefkaart moet terugge
gaan worden tot 1840. In dat jaar versche
nen in Groot Brittanië niet alleen de eerste
twee postzegels ter wereld, maar ook de
eerste geïllustreerde enveloppen, waarbij
het verschuldigde port vooruit werd be
taald. De pompeuze illustratie, ontworpen
door de bekende Engelse kunstenaar
William Mulready, stelt de godin Brittania
voor met de Britse leeuw. Ze zit op een rots
en stuurt gevleugelde boodschappers uit
naar oost en west. Deze nieuwigheid, ge
noemd naar de ontwerper Mulready enve
loppe, bleek geen succes te zijn. The Times
noemde het 'This monstruous specimen of
art'. Maar deze omslag is wel te beschou
wen als voorloper van zowel de briefkaart,
als de prentbriefkaart.
De mislukking van de Mulready enveloppe
betekende niet dat het idee niet aansloeg.
In de Verenigde Staten bijvoorbeeld ver
schenen er vele geïllustreerde enveloppen.
Maar dat waren nog geen prentbriefkaar
ten. Voordat deze algemeen goed werden,
moest eerst de gewone briefkaart nog wor
den uitgevonden. Op 1 oktober 1869 was
Januari 2001
15
