5
Deze collectie Van der Os werd de basis
van de museumcollectie. Het materiaal
omvatte bijvoorbeeld afbeeldingen van
Vlissingse zeehelden als De Ruyter, Evert-
sen en Bankert. Ook prenten van negen
tiende eeuwse kapers en van de Vlissingse
vrijheidsstrijder Jacob Hobein kwamen in
de verzameling voor. Behalve deze portret
ten van bekende of beruchte Vlissingers liet
hij ook veel gedrukte plattegronden en
stadsgezichten uit meerdere eeuwen na. De
verzameling was zo omvangrijk dat die niet
meer in het gemeentehuis ondergebracht
kon worden. Daarom besloot de gemeente
in 1895 om de Gevangentoren, gelegen aan
Boulevard de Ruyter la en eigendom van
het Rijk, aan te kopen en te restaureren.
1895: In de Gevangentoren
In 1867 werd Vlissingen als vestingstad op
geheven. Het stadsbestuur begon krachtig
alle fortificaties af te breken. Aan de zeezij
de stond nog een restant van een vijftiende
eeuwse stadspoort, de Westpoort. De
Vlissingers noemden de toren ook wel
Bomvrije of Gevangentoren. Bomvrij, om
dat in de Napoleontische tijd het dak extra
versterkt werd om eventuele Engelse bom
bardementen te kunnen weerstaan;
Gevangentoren, omdat het gebouw meer
dere malen dienst had gedaan als gevan
genis. Het stadsbestuur wilde een boule
vard aanleggen op de voormalige wallen en
deze stadspoort stond deze plannen in de
weg. Sloop bedreigde de toren. Maar op
nieuw dwarsboomde topambtenaar Victor
de Stuers dit. Hij adviseerde de sloop te
weigeren en bedacht een ander plan voor
de oude, historische Westpoort. Clit die tijd
stamt een tekening, waarschijnlijk gemaakt
door P.J.H. Cuypers, bekend als architect
van onder andere het Centraal Station en
het Rijksmuseum te Amsterdam. Op deze
tekening staat een gerestaureerde West
poort en een gietijzeren brug rondom de to
ren. Naar aanleiding van de weigering door
het Ministerie van Binnenlandse zaken om
de sloopvergunning af te geven, besloot de
gemeente de toren aan te kopen en te
restaureren en deze te gebruiken voor de
Oudheidskamer.
Op de begane grond kwam een taveerne.
De collectie zelf werd op de eerste verdie
ping van deze toren ten toon gesteld.
Ook in de Gevangentoren ontstond echter
al snel ruimtegebrek. Bovendien was er
geen verwarming en trad er regelmatig wa
terschade op. De oplossing kwam in 1913
toen het voormalig woonhuis van de ouders
van Willem van der Os, het huidige pand
Bellamypark 19, beschikbaar kwam.
De jaarverslagen van het Vlissings Stedelijk
Museum uit die tijd geven een boeiend
tijdsbeeld. Ook blijkt dat gedachten en pro
blemen uit die tijd ook nu nog actueel zijn.
Interieur van de
Oudheidskamer in de
Gevangentoren, ca. 1896
(Fotocollectie
Gemeentearchief
Vlissingen)
April 2002
5
