een duidelijk en human special interest
programma is. De verhaallijnen volgen de
beste documentaire tradities.
Omdat de Stoomvaart Maatschappij Zee
land niet meer bestaat wordt de documen
taire voor een groot deel opgebouwd uit
historisch (archief)materiaal, aangevuld
met gedramatiseerde beelden, interviews
(overigens zonder interviewer of vraagstel
ling in beeld), artikelen en ander relevant
materiaal (amateuropnamen e.d.).
Hierbij komen de volgende thema's aan de
orde:
- geschiedenis en teloorgang SMZ, het
einde van een markant tijdperk; afschuw
STENA-variant; hoe men aan boord
werkte, protocol, gezagsverhoudingen,
kleding, ervaringen passagiers;
- de schepen (opbouw vloot, details,
werkbaarheid, empirische gegevens, de
werven, de ongelukken en rampen; de
vloot tijdens de oorlog);
de politieke achtergrond en economi
sche geschiedenis van de Zeeland
(van postvaart tot efficiënt personen- en
vrachtvervoer; relatie spoorwegen; be
lang binnen de algehele Nederlandse
scheepvaart; Nederlandse laakbare po
litiek inzake aanbestedingen; importan
tie Vlissingen/ Hoek van Holland).
Veel gesproken woord zal worden verluch
tigd met materiaal van de besproken wer
ven (zowel archief als recent filmmateriaal),
gescande en bewerkte krantenartikelen en
ander printmateriaal, reclame-uitingen en
dergelijke.
Als rode draad door het programma wordt
de levensloop van het ms Koningin Wilhel-
mina gevolgd: van ontwerp (1957) tot
sloop in India (2001).
De voice-over vertelt als in een roman haar
levensgeschiedenis. Amateur- en journaal
beelden, eigen gemaakte dia's, ontwerp-
schetsen, logboeken, reclamefoto's, bewe
gende beelden en close-ups rond de in het
Maritiem Museum Prins Hendrik aanwezig
zijnde modellen van de Wilhelmina.
Het programma eindigt dramatisch en in
grootse vorm: immers, naast de teloorgang
van het ooit zo spraakmakende bedrijf SMZ
verdwijnen tevens de traditionele veerdien
sten over het Kanaal in hun conventionele
vorm. Straalaangedreven catamarans ver
drijven definitief ieder vleugje zeevaart-
romantiek naar boeken en romantische
films: snelheid, efficiency, winstbejag! De
Tunnel!
Sterker: de hele Nederlandse scheepvaart,
van scheepsbouw tot zeevisvaart, staat onder
druk en raakt bekneld door internationale
regelgeving en exorbitant gedrag van over
heden en vakbonden. Bilateraal en pan-Euro-
pees overleg bedreigt en laat uitsterven...
De Wilhelmina is gestorven.
Eenzaam makende beelden van bijna
naakte en zwetende sloebers op stranden in
India maken zonder pardon een einde aan
schepen en hun glorie van ooit. Schroot
resteert, roest, dood. Een herinnering.
Als vijftienjarige jongen heb ik in eerste in
stantie als kapiteinsbediende in algemene
dienst op het ms Koningin Wilhelmina mijn
eerste schreden als 'zeeman' mogen zetten
om vier zomers later te eindigen als shop
keeper van de taxfreeshop aan boord van
diezelfde Wilhelmina.
Tijdens die vier zomers tekende ik veel er
varingen op in een klein, inmiddels zwaar
beduimeld notitieboekje: zo raakte ik mijn
stad-Groningse accent binnen 24 uur kwijt
onder druk van de Bargoens kwelende
scheepsbemanning, '...die dat ventje wel
even wat zouden bijbrengen...'. Aldus ge
schiedde, het werkte.
Ik kwam versneld in de adolescentie terecht
en was trots op mijn smetteloze uniform.
Van een kombuisbrand tot het overvaren
van een vermoedelijk Duits zeejachtje, van
het overboord slaan van een Engelse voet
balhooligan tijdens kalme zee tot het smok
kelen van drank en parfum, van het leren
bakken en braden van vlees en vis tot het
poetsen van schoenen en goudgalon, van
het ruimen van zeeziektebraaksel tot een
indringend avontuurtje met een 'zomerste-
wardess', van het leren drinken van Dram
buie tot het niet meer willen verschijnen op
sloepenrol.
Er is veel gebeurd.
4
Der Spiegel
