In en om de kerk
Wereldlijke herinneringen bij de opheffing van de Petruskerk
Henk Feij
Het rijtje in de twintigste eeuw gesloopte
Vlissingse kerkgebouwen biedt zicht op de puin
hopen van de christelijk-gereformeerde kerk uit
de Coosje Buskenstraat, de gereformeerde kerk
uit de Vrouwenstraat, de Nieuwe Kerk en
de Sint Jacobuskerk uit de Wilhelminastraat,
de Engelse Kerk uit de Paul Krugerstraat en
de Johanneskerk uit de Bonedijkestraat.
In onze tijd sneuvelt nog de kerk van het
Apostolisch Genootschap aan de Singel. Wat is
het lot van de gereformeerde Petruskerk
aan de Paul Krugerstraat?
Stadspijn
In een mensenleven ontstaat wel eens een
band met een gebouw. In menig verzorgings
complex wordt nog gemijmerd over het
knusse Engelse Kerkje, de robuuste Nieuwe
Kerk of die moderne Johanneskerk. 'Stads
pijn' blijft ook voelbaar na de sloop van
gebouwen zoals het Postkantoor, het
Burgerweeshuis, de Orangerie, het Van
Dishoeckhuis, Sint Jozefziekenhuis of het
Nutskleuterschooitje. Soms lijkt die pijn in
deze stad hardnekkiger: zoveel moois is al
verdwenen. Want zeg zelf: sloop bracht niet
overal verbetering of verfraaiing teweeg. In
de meeste gevallen werd er een woondoos
neergezet met niet in de omgeving passen
de nieuwbouwstenen. Bestuurders in Vlis-
singen hebben maar zelden plannen in een
bureaula, die voorzien in een nieuwe be
stemming voor de Timmerfabriek van De
Schelde, voor het markante kantoorge
bouw van die werf of voor de Zeevaart
school, laat staan geld. Wat gaat er op den
duur gebeuren met de Onze Lieve Vrouwe-
kerk of met het Bethesda ziekenhuis?
Alvast eens even somberen: wat valt er
eigenlijk op den duur nog te timmerfabrieken
of te zeevaartscholen?
Chroniqueur Gert van der Hoest (1921 -
1994) raakte in de jaren zeventig een ge
voelige snaar met de Vlissingen Blues. 'De
Vlissingen Blues wil zingen over veel wat
verloren is gegaan,' schreef Van der
Hoest*). Maandenlang reageerden er ge
loofsgenoten. Wie zich in Vlissingen ver
diept, ontdekt de prachtige binnenstad die
er ooit was. De Peperdijk, de Wagenaar-
straat, de Koningsweg... Maar ja, als er in
de geschiedenis maar even een vijand te
bevechten was of er werd ergens gescho
ten, dan leed Vlissingen als geen andere
stad. De gemeentearchivaris heeft onlangs
11.500 bommen op Vlissingen geteld in de
Tweede Wereldoorlog. En als een tamelijk
willekeurige scheepswerf ergens een loods
wilde neerzetten of een fabriekshal wilde
uitbreiden? Dan kon dat allemaal, zo leek
het wel eens, maar er ontstonden gapende
gaten in straatwanden of uitgemoorde
stadsdelen, en de stad raakte monumentale
gebouwen kwijt.
Anderzijds zijn met geweldige gemeente
lijke inspanningen, maar ook door particu
lier initiatief, gebouwen gespaard gebleven
en van een nieuwe functie voorzien:
R.H.B.S. werd Theo van Doesburgcentrum,
Lampsinshuis werd muZEEum, Sint Jacobs-
kerk werd tevens concertzaal, Jeugdherberg
woonruimte, Gasthuis gemeentearchief,
Willem3 kazerne kunst en kleintheater,
Edenburg kantoor van Humares, het Woold-
huis, de Arsenalen....
Tot in het laatste nageslacht
Het is geen monumentaal gebouw, maar er
zijn twisten rondom de gereformeerde kerk
aan de Paul Krugerstraat uit 1929, tegen
woordig de Petruskerk geheten, met
kosterswoning en jeugdgebouwen. De ge
reformeerden gingen met de hervormden
samen op weg naar de Sint Jacobskerk. Nu
18
Den Spiegel