resten van bruine aarde, waaruit blijkt dat
deze niet in de branding hebben gerold.
Vermoedelijk zijn ze afkomstig van een
handelspartij. Het Zeeuws Archief bezit
stukken waaruit blijkt dat op 9 november
1739 onder auspiciën van de Kamer van
Zeeland van de VOC een verkoping heeft
plaatsgevonden. Hierbij werden 38 vaten
met in totaal 10.768 kauri's aangeboden.
Een koopman, genaamd Fermijn, kocht er
vijftien. Later zijn er meer verkopingen ge
weest. De modder in de schelpjes duidt op
de vangstmethoden op de Malediven, ken
nelijk werden niet alle schelpen gewassen.
Bij de VOC brachten schone pakken met
uitsluitend Cypraea moneta uiteraard meer
op. Vuile schelpen gingen vooral naar
Nederland voor de handel.
In het boekje Schepen met geld van Arent
Pol (dat gaat over de handelsmunten van
de Verenigde Oost-Indische Compagnie,
1602-1799), staat een algemene vrachtlijst
van acht VOC schepen die in augustus
1649 in Nederland waren gearriveerd.
Tussen de kruidnagelen, nootmuskaten,
kaneel, salpeter, gember en fijn Japans
staafkoper staat een post van 39.640 kau
ri's uit de Malediven en/of Bougainville.
De grote toevoer van kaurischelpen vanaf
de zestiende eeuw had als gevolg dat de
waarde van de kaurischelpen sterk vermin
derde en hun rol werd overgenomen door
de 'trade bead'. Dit zijn glaskralen die
in Venetië speciaal voor de handel werden
vervaardigd. In West-Afrika werden zij ge
ruild tegen goud, ivoor, slaven en olie en in
West-lndië ruilde men ze voor zijde en spe
cerijen. Ook in Middelburg en Haarlem,
maar vooral in Amsterdam, bloeide de
glaskralenindustrie. In de zeventiende eeuw
waren Venetië en Amsterdam de grootste
leveranciers van glaskralen.
Etymologie
In Zeeland worden de schelpen 'keutjes'
genoemd. Een schelpje lijkt op een liggend
varkentje en eeuwenlang is ook de naam
'varkentje' gebruikt in de kaurihandel. Het
is niet toevallig dat de woorden 'varkentje'
en 'keutje' hetzelfde betekenen. Verschil
lende auteurs hebben een verklaring
gezocht voor het woord 'keutje'. De gelijkenis
tussen de hoekige vorm van een geknob
belde Cypraea moneta en een varkenskop
kan een verklaring zijn.
Bronnen:
J.A. Buijse, Soort, samenstelling en herkomst van
tropische kauri's in gebruik bij een oud Zeeuws ge-
zelschapspel, in Basteria, jaargang 1993
- Arent Pol, Schepen met Geld: de handelsmunten
van de Verenigde Oost-Indische Compagnie 1602-
1793, Leiden 1989
Januari 2005
23
