Gaten in de geschiedenis
Adri Meerman
De belangstelling voor de archeologie is de
laatste tijd fors toegenomen. Steeds frequenter
verschijnen er berichten in de media over dit
onderwerp. Alleen in Vlissingen ai volgden
vele nieuwsgierigen de opgravingen bij de
voormalige Alhambra-bioscoop, de Oude Markt
en de Spuistraat op de voet. In Zierikzee traden
vorig jaar vier wethouders af na een zeer
kostbaar archeologisch onderzoek in de Korte
Nobelstraat. Heeft Steven Spielberg met
zijn succesvolle films over de 'archeoloog' en
avonturier Indiana Jones de toon gezet?
Niets is minder waar. In 1992 reisden de
Europese cultuurministers niet naar Malta
om zich te laten informeren over de resul
taten van de laatste opgravingen op het
zonovergoten eiland. Het doel was om in de
hoofdstad Valetta een verdrag te onderte
kenen waarin afspraken waren vastgelegd
over de toekomst van het Europese arche
ologische erfgoed.
Kennelijk ging er iets niet goed.
Bodemarchief
Vlissingen kent geen bijzondere geschiede
nis op het gebied van de archeologie. Het
stadsbestuur heeft nooit een consistent be
leid gevoerd. Beslissingen op dat gebied
hadden dus veelal een ad hoe karakter. Als
bij het graven van een put voor de aanleg
van een rioolbuis iets bijzonders werd
geconstateerd, riep men in het gunstigste
geval de provinciaal archeoloog erbij en
verscheen er een artikeltje in het plaatselijke
dagblad.
Natuurlijk waren er uitzonderingen, zoals de
aangetroffen restanten van het slot Alde-
gonde bij de aanleg van de wijk Westerzicht
en de archeologische onderzoeken op de
Karolingische ringwaiburg in Oost-Souburg.
Vlissingen was echter geen uitzondering.
Een dergelijk beleid werd vrijwel overal in
Nederland gevoerd. Er is eens uitgerekend
dat tussen de jaren vijftig en de jaren ne
gentig van de vorige eeuw ruim een derde
van het bodemarchief is verdwenen. Met
name de wederopbouw na de Tweede
Wereldoorlog en de daarop volgende eco
nomische bloei brachten die enorme aan
slag op het bodemarchief met zich mee.
Dergelijke aanslagen bleven niet tot Neder
land beperkt. Ruimtelijke ontwikkeling vond
overal in Europa plaats. Vrijwel iedere stad
breidde sterk uit met nieuwbouwwijken het
geen altijd gepaard ging met grote bouw
putten en daarmee de vernietiging van het
bodemarchief.
Een archiefbron uit het Informatiecentrum
Stadsgeschiedenis kan keer op keer wor
den geraadpleegd. Een bodemarchief kan
slechts één keer worden geraadpleegd. Dan
is het voor altijd en eeuwig gebeurd. Het is
verstoord en het blijft verstoord.
Malta
De gevolgen van de toenemende ruimte
lijke ontwikkeling maakten de Europese ar
cheologische wereld knap nerveus. Europa
moest handelend optreden om daarmee
nog meer gaten in de geschiedenis te voor
komen. Dit handelen resulteerde in het
Verdrag van Malta.
Het belangrijkste uitgangspunt van dit ver
drag komt wellicht wat vreemd over. Het
gaat uit van het behoud en beheer in de bo
dem (behoud in situ). Archeologen mogen
pas aan de slag wanneer de vernietiging
van het bodemarchief niet te voorkomen is.
De archeologie richt het vizier eigenlijk op
de toekomst. Wellicht zijn wetenschappers,
door voortschrijdend technisch inzicht, la
ter beter in staat om archeologisch onder
zoek te verrichten.
ik wil u een drietal andere belangrijke onder
werpen van het verdrag niet onthouden.
De archeologie zou in een vroeg stadium bij
de planologische besluitvorming betrokken
4
Den Spiegel
