wist via de Honte naar de havenstad Ant
werpen.
Nauwelijks is er in deze vroege jaren iets
bekend over een georganiseerd loodswe
zen. Wel vinden we in de notulen van de
Staten van Zeeland in 1577 het volgende
vermeld: Niemand mag zich tegen wil en
dank in een schip werpen (aanbieden), om
hetzelve als loods in of uit te brengen, maar
eerst met schipper of koopman contracteren
hoeveel loodsgeld hij zal hebben en zich
moeten contenteren met het loodsgeld van
ouds daartoe bestaande.
Onmogelijk is het om in deze bijdrage de
vele voorvallen te noemen waarin de Schelde
een rol speelde. Vaak kwam de rivier in de
internationale geschiedenis dominant in
beeld. Zo heeft ook de machtige koning
van Spanje, Filips II, haar Ieren kennen.
Zijn landvoogd in de Nederlanden,
Alexander Farnese, hertog van Parma, was
een krachtig veldheer. Hij heroverde tijdens
de opstand van de Noordelijke Neder
landen tegen Spanje de steden Duinkerken,
Nieuwpoort en later onder meer Gent,
Brugge en Antwerpen. Toen hij in 1588, in
opdracht van Filips werd aangezet de
Schelde over te steken en Vlissingen te her
overen bleek dat de Zeeuwse rebellen nog
altijd heer en meester waren op die rivier.
Door Evert Hendrikse, stamvader van het
admiralengeslacht Evertsen en comman
deur van de Zeeuwse binnenvloot werden
de vele rivieruitgangen op de zuidelijke
oever van de Schelde bekwaam geblok
keerd. Parma heeft daarna zijn veroveringen
op de rebellen opgegeven en zette in op
dracht van Filips, de strijd tegen Frankrijk
voort. De Schelde had als scheidingsrivier
een bijzondere rol en de basis was gelegd
voor de totstandkoming van de Republiek
der Verenigde Nederlanden.
Eeuwenlang hebben de Nederlanders de
Schelde gesloten gehouden. Hugo de Groot
schreef in het begin van de zeventiende
eeuw over een Mare Liberum; een vrije zee
die men voorstond voor de Nederlandse
vaart op de wereldzeeën. Dit ging echter
niet op voor de Schelde. De pogingen van
de Belgen om het loodsen van de Schelde-
vaart voor een groot deel naar zich toe te
trekken zou veroorzaakt kunnen zijn door
hun gedrag in voorgaande eeuwen.
Koning Willem I had in 1814, na de Franse
tijd, een geheel vrije vaart toegezegd op de
Schelde. Dat betekende eveneens dat een
gereglementeerde loodsdienst tot stand
kwam die door zowel Nederlandse als Bel
gische loodsen werd uitgevoerd. De argwaan
De Westerschelde van Vlissingen tot
Antwerpen circa 1800, met de aangegeven
diepten. (Historisch Topografische Atlas
Gemeentearchief Vlissingen)
Oktober 2005
5
