van de Belgen was groot en men dacht on
bereidheid te signaleren om mee te werken
aan de opbouw van de haven van Ant
werpen. Dit wantrouwen was de oorzaak
van het ontstaan van een concurrentie
strijd, want voor een periode van 100 jaar
kwam er een vrije loodskeus tot stand, ook
wel 'oppositie varen' genoemd. Over deze
strijd worden nog vaak anekdotes verteld,
maar het was al te vaak een echte strijd.
Postume waardering past voor alle loodsen
die erbij betrokken waren.
Sinds de Tweede Wereldoorlog wordt ech
ter in een goed samenwerkingsverband het
loodsen uitgevoerd. Conflicten uit het ver
leden hebben geleid tot onderling respect.
Te hopen is dat in de toekomst Belgen en
Mederlanders tot één loodsdienst zullen
versmelten.
Operatie Calendar
Groot is het aantal Nederlandse loodsen
dat tijdens en na de meidagen van 1940 in
Engeland terecht kwam. Zij bevonden zich
aan boord van de loodsboten die in die oor
logsdagen naar Engeland over staken.
Anderen waren in Engeland terecht geko
men omdat zij zich als loods aan boord be
vonden van zeegaande schepen die in die
meidagen de Nederlandse havens verlieten
en zij geen kans hadden gezien het door hen
beloodste schip buitengaats te verlaten.
Deze grote groep van Engelandvaarders
heeft gedurende de oorlogsjaren voor
namelijk dienst gedaan op Nederlandse
koopvaarders, betrokken bij de Battle of
the Atlantic. Een vijf jaar durende reis
waarvan velen niet terugkeerden.
Al in de zomer van 1944 werden zij op hun
taak als loods voorbereid. Onze marine in
Engeland begreep dat bij de herovering van
de vele zeehavens, waaronder ook die aan
de Schelde, loodsen nodig zouden zijn. In
Londen werd een kantoor ingericht waarin
het 'loodsbestuur' werd gevestigd met als
doel de zeevarende loodsen op te vangen
en hen te verzamelen. Dit bureau stond on
der leiding van kolonel H.J. Bruenick. Hij
had een kleine staf onder zich waaronder
ook enige Scheldeloodsen. Aan hen die na
een zeereis in Engeland terugkeerden, werd
opgedragen Engeland niet te verlaten. Dit
betekende alleen varen op de Engelse kust.
Vooral na de invasie werd het echt menens
en moesten de loodsen nog enkel aflos-
diensten in de havens uitvoeren. In de buurt
blijven dus.
Ook Nederlandse loodsvaartuigen die als
onderzoekingsvaartuig bij de Engelse ma
rine hadden dienst gedaan werden weer
aan het Nederlands Loodswezen overge
dragen.
De vraag was of de loodsen bij dit heropge
richte Loodswezen in burgerdienst zouden
terugkeren of bij de Koninklijke Marine
werden ingedeeld. Dit laatste was het
geval. De loodsen werden luitenant-ter-zee
2de klas en de kwekelingen luitenant-ter
zee 3de klas.
Na de verovering van Antwerpen in sep
tember 1944 begreep men dat de dagen in
Engeland geteld waren. In november was
het zover en vertrokken de loodsen aan
boord van de loodsboten naar Oostende.
De operatie die tot doel had de Schelde
mijnenvrij te maken had de codenaam
Calendar gekregen. Terwijl men nog met
veel inzet bezig was de Scheldemonding en
haar oevers van vijanden te zuiveren, lag er
in Sheerness een armada van mijnenvegers
gereed. Deze vloot telde 112 schepen.
Hieronder bevonden zich ook een aantal
Nederlandse mijnenvegers waaronder de
HM Vlieland waarvan de commandant,
luitenant-ter-zee A.A. Oepkes als flottielle-
leider dienst deed. Oepkes vertelt in een
zeer lezenswaardig verslag over het aandeel
van de Nederlanders en er komen feiten
naar voren die onthullend zijn. Aan deze
operatie namen veel Nederlandse en ook
Belgische loodsen deel. Terwijl men nog
felle strijd voerde op Walcheren en de kust-
batterijen nog niet tot zwijgen waren ge
bracht, voeren de mijnenvegers op 3 novem
ber 1944 richting de Scheldemonding.
Er waren meerdere typen mijnen, namelijk
verankerde mijnen welke tot ontploffing
kwamen na aanraking met een scheeps
romp en grondmijnen die ontploften door
het magnetisch veld van een overvarend
schip of door het geruis van scheeps-
6
Den Spiegel
