Het Keizersbolwerk en
een stukje boulevard
Ad van Dijk
De boeiende geschiedenis van het
Keizersbolwerk begint in 1548 als op last van
Keizer Karei V een groot bastion wordt
aangelegd om de ingang van de havens te
beschermen. Een jaar later wordt
de vestingmuur doorgetrokken tot aan
de Gevangentoren, de Westpoort.
De fundering is een raadsel
Volgens de overlevering is de fundering 'uit
de grond van de zee opgetrokken', gebouwd
op 'schollen', zware hardstenen platen. In de
Sint Jacobskerk kijkend naar de loodzware
middeleeuwse garfzerken ben je verbaasd,
dat men die ooit door de kerkdeur naar
binnen kon krijgen. Er waren in die tijd ken
nelijk transportmiddelen om deze en nog
zwaardere, hardstenen platen uit de steen
groeven aan te voeren. De platen konden
als fundering voor de vestingmuren dienen.
Bij graafwerkzaamheden bij de Middel
burgse poort, in het verlengde van het
Spuiplein bij Alhambra, werden nog vier van
die platen gevonden, die kennelijk als fun
dament waren gebruikt, aangezien in de ver
re omtrek geen begraafplaats was te vinden.
Het Bolwerk
Bij werkzaamheden waarbij de voet van de
muren werd blootgelegd, was te zien dat op
die schollen rechthoekige blokken berg
steen waren geplaatst, waarop dikke muren
werden gemetseld, die aan de buitenzijde
met natuursteen werden bekleed, in een ü-
vorm rond een open binnenplein van waar
uit je door de Grote Waterpoort, of
Keizerspoort, naar het Grote Hoofd kon
gaan. Aan weerszijden van de poort waren
in de muur halfronde open geschutspoor
ten, die met zware houten luiken konden
worden afgesloten. Toch is er bij een storm
wel eens een van die luiken ingeslagen en
het grote kanon een eind achteruit gezet.
Omdat het Keizersbolwerk vaak is ver
bouwd, is een dergelijke constructie bij het
Fort Rammekens (uit 1547) wat duidelijker
bewaard gebleven. Ook oude schilderijen in
het muZEEum geven een duidelijk beeld
van blinkende witte muren. Om deze mu
ren nog eens in het echt te zien, moet je
naar Zierikzee, waar aan het bastion met de
molen bij het 'Luitje', aan het eind van de
Nieuwe Haven, zulke vestingmuren nog be
waard zijn.
Keizer Karei V en zijn zoon koning Filips II
In 1556 passeerde door de nieuwe poort de
zieke keizer Karei V. Hij had afstand gedaan
van de regering en was op weg naar
Spanje. Drie jaar later vertrok op dezelfde
historische plaats koning Filips II voorgoed
uit de Nederlanden. Hij maakte daar hoog
lopende ruzie met prins Willem van Oranje
(de latere Vader des Vaderlands, Willem de
Zwijger) die hem naar de boot bracht. Het
is nooit meer goed gekomen en het verschil
van mening draaide uit op de 80-jarige oor
log met Spanje, waarin Vlissingen al op
6 april 1572 de zijde van de prins koos. Het
jaar daarop deden de Spanjaarden nog ver
woede pogingen de stad weer in handen te
krijgen, maar in 1574 was heel Walcheren
bevrijd van het Spaanse juk.
Daarna volgde een periode van grote wel
vaart, die men later de Gouden Eeuw zou
noemen. Er kwamen geen aanvallen op de
vesting, maar wel flinke stormen en de
overslaande golven plensden tot de Grote
Markt.
Op oude plattegronden van Vlissingen is te
zien, dat voor de meest kwetsbare plaatsen
in zee rijsbermen waren aangelegd als golf
breker, evenwijdig aan de zeemuur.
Bovendien ontstond hiermee vóór de zee-
April 2006
15
