üe ambaehtsgildepenningen van Vlissingen
Chris Telilings
Hebt u de koperen gildepenningen in het
muZEEum al eens goed bekeken? Een
recente publicatie' van Jo de Ridder besteedt
al uitvoerig aandacht aan de Vlissingse gilden
zelf. En dat roept een fascinerend beeld op van
die gilden en hun rol in de samenleving. De
gildepenningen echter worden slechts in een
terzijde belicht.
De penningen verdienen zeker meer aan
dacht, vanwege de emotionele waarde, die
ze voor de overdeken, dekens, beleders en
leden gehad moeten hebben. De penning
symboliseerde hun beroepsverbondenheid,
hun sociale status, hun bestaansgrond en
toekomstkansen. Om de penning te krijgen
hadden ze hard gewerkt en zich vele opof
feringen getroost. De bestuurders zullen in
de penning hun prestige bevestigd zien,
hun macht en hun aanzien. De goege
meente zal de zekerheid, de continuïteit
van het gilde-gebeuren op waarde geschat
hebben en alle symboliek daar om heen,
waartoe zeker de penning behoorde, zal
hun geloof hierin bestendigd hebben.
Vlissingen en Middelburg, dit geldt ook
voor heel Zeeland, mogen trots zijn op hun
gildepenningen. Deze penningen behoren
tot de fraaiste van Nederland. Ambachts
gildepenningen zijn een tamelijk uniek fe
nomeen van de Lage Landen. De Neder
landse gildepenningen stammen uit de tijd
van de Republiek der Zeven Provinciën. De
Belgische penningen zijn doorgaans ouder,
vanaf vroeg in de zestiende eeuw.
De Walcherse gilden bleken binnen Neder
land trendsetters te zijn. Zij behoorden tot
de allereerste emittenten. Een gelukkig toe
val was, dat zij aan Vlaanderen en met na
me aan Antwerpen een voortreffelijk
1 Ridder, J. de (2004) De geschiedenis uan Vlissingen
en haar ambachtsgilden. Goes. Werkgroep Am
bachtsgilden
voorbeeld hadden. Met de val van
Antwerpen zijn vele stedelingen naar het
noorden en naar Walcheren uitgeweken. Ze
hebben de kennis en de gebruiken met zich
meegenomen. Ook de samenwerking tus
sen de twee munthuizen van Antwerpen en
Middelburg in die periode zal tot de ecla
tante introductie van het gebruik op
Walcheren bijgedragen hebben.
De eerste gildepenning in de Noordelijke
Nederlanden is een Middelburgse. Het St.
Lucasgilde had in 1588 de primeur. Weldra
volgden vele gilden en steden het voor
beeld. De vroege penningen zijn bijna alle
maal gegoten penningen. Een enkele keer
geslagen of gestempeld. Deze technieken
bleven Middelburg en Vlissingen de gehele
17de en 18de eeuw min of meer trouw2. Dit
in tegenstelling tot het noorden en met na
me Amsterdam, waar men in de loop van
de 17de eeuw overstapte op de voordelige
re techniek van het graveren. Bovendien
bood graveren het voordeel van meer flexi
biliteit bij de productie en aanpassing aan
het gebruik. Van de huidige nog bekende
penningen is ongeveer 55% gegoten, 40%
gegraveerd en 5% geslagen. Hoe de oor
spronkelijke percentages lagen is nog in
onderzoek, maar het zal er niet ver naast
gezeten hebben.
Wat valt er eigenlijk nog meer over Noord-
Nederlandse gildepenningen te zeggen,
voor ik de schijnwerpers specifiek op de
Vlissingse ga richten? De meeste pennin
gen zijn van brons, koper of messing, on
geveer 84%. Een kleine 10% van lood en
nog kleinere percentages van zilver of tin.
Het overgrote merendeel is gewoon simpel
rond en met diameters tussen 28-55 mm,
2 Een uitzondering vormt een gegraveerde emissie
van het gilde van de Vier Gekroonden (Metselaars,
Leidekker, Loodgieters) te Middelburg uit 1607.
Deze innovatie zette niet door in Middelburg en
Vlissingen, maar werd elders de techniek bij uitstek.
4
Den Spiegel
