-VM IV!kf I COKsMAS
"VIVOSOrt4T*t 1Stv--,
AP5RE6,V >f.Ci V AU?r
vCviNI-JS NOVtOVLK il-
tsi.ccoftss i ;'*>S!
VAl-f.N -,i wos tjU
.-.naocoijcxix
Ook moest de steen ontzilt worden - een
voorwaarde bij toepassing van deze metho
de - want de stukken moesten in ketels
hoogverhitte acrylaathars worden gelegd.
Zout trekt te allen tijde vocht aan, maar be
vat de steen op dat moment nog vocht dan
ontstaan explosies van stoom. Bij ontzilting
worden de stukken in bakken gelegd
waardoor gedemineraliseerd water stroomt
dat het zout doet oplossen. Het vervuilde
water wordt keer op keer gezuiverd, tot de
steen (vrijwel) geen zout meer bevat. Voor
dit proces werd de beste installatie in
Nederland naar Zeeland gehaald; de instal
latie waarmee in Delft het marmeren graf
monument van Willem van Oranje was be
handeld.
Dit proces werd zo snel mogelijk gestopt.
Bij alle witte steen loste de verbrande op
pervlakte op, waardoor de ornamentiek
grotendeels verdween. Bij melding van dit
verschijnsel werd ook vanuit de Rijksdienst
een akkoord gegeven voor het stoppen van
de behandeling.
Achteraf bezien had de uitkomst voorspel
baar kunnen zijn als de temperatuur ten tij
de van de brand bekend was geweest. Bij
verbranding van marmer ontstaat namelijk
Het epitaaf na de brand, zoals het ruim
negentig jaar in de kerk heeft gehangen,
1974 (foto Back, collectie
Gemeentearchief Vlissingen)
ongebluste kalk, bij verbranding van albast
ontstaat gips. Beide poedervormen zijn in
water oplosbaar. Bij de andere stukken
slaagde de ontzilting wel, te weten bij de
marmeren zuilen, de vulstukken en de
zwarte tekstplaten. Hoewel gehavend met
breuken en gaten, vielen deze nog goed te
restaureren.
Inmiddels was het oktober 2005. De ge
plande methode werd verlaten en een
nieuw plan moest gemaakt worden. In
overleg met de Rijksdienst werd gekozen
voor het maken van een kopie van het epi
taaf. Hiervoor werd besloten om in mar
mermortel afgietsels te maken van de oor
spronkelijke albasten stukken. Om dit te
realiseren moesten deze stukken eerst op
nieuw gemodelleerd worden, dit vanwege
de schade die tijdens de ontzilting was ont
staan. Omslachtig, maar hierdoor bleef het
nieuwe epitaaf zeer dicht bij het oude.
Na het maken van de afgietsels en het po
lijsten en modelleren, diende er nog een
adering te worden aangebracht die in/op de
originele steen aanwezig was geweest.
Schilderen was geen optie vanwege het ui
terlijk. Besloten werd tot gietwerk met een
April 2008
11
