Detail van een ornament van het epitaaf met de uit
beelding van het terugkerend devies van Jan
Lambrechtsz. Coole: 'Hier is al werelds, het is al ijdel-
heid.' (fotocollectie R. Rijken te Koudekerke)
de onbekende continenten, in de hoop dat
het lucratieve handel met zich mee zou
brengen. Elk binnenvarend schip moet dus
in haar ruimen de bewijzen hebben ver
voerd van de toen nog meest onbekende
welstand van de wereld. Elk gezonken
schip daarentegen kon niet meer dan een
teken zijn van die vergeefsheid en vergan
kelijkheid van het leven.
Over het zakelijke leven van Jan Lam
brechtsz. Coole is behalve zijn bestuurlijke
betrokkenheid als burgemeester van Vlis
singen en zijn investeringen in handelsex
pedities weinig meer bekend. Opvallend is
wel dat zowel zijn zakelijk als zijn persoon
lijk leven (en daarmee uiteindelijk ook zijn
dood) zeer nauw verbonden is met de Grote
of St. Jacobskerk te Vlissingen. Tussen
1594 en 1597 huurde hij als koopman de
zuidelijke dwarsbeuk van het gebouw, als
opslagruimte voor zijn goederen.9 Dit ge
beurde vaker. Door het gemis van een
groot aantal van de ritualen en de afschaf
fing van het uiterlijk beeldvertoon, konden
de protestanten het af met aanzienlijk klei
nere ruimtes dan hun katholieke voorgan
gers. In de imposante kerkgebouwen die
men had geconfisceerd, bleef de nodige
ruimte ongebruikt. Deze werd verhuurd en
vaak met een muur of schutting afgeschei
den van de ruimte waar de godsdienstoefe
ning werd uitgevoerd. Uit de opbrengsten
betaalden de nog zeer jonge kerkelijke ge
meenten het onderhoud van de gebouwen.
Ma Coole wordt dezelfde ruimte verhuurd
aan een zeepzieder, en een andere ruimte
werd verhuurd voor de berging van onder
meer tonharing.10 De gebroeders Van Pere
huurden zelfs ruim twintig jaar één van de
kapellen als pakhuis en kantoor voor hun
handelspraktijken.11
Coole was woonachtig in Vlissingen, hij be
zat een huis op de hoek van de Mieuwstraat
en de haven.12 Daarnaast was hij eigenaar
van een hofstede onder West-Souburg,
waar hij waarschijnlijk de zomers door
bracht. Hij was viermaal gehuwd en kreeg
bij zijn eerste echtgenote twee dochters.13
Er waren geen zonen, en daarmee stierf zijn
familienaam met hem uit, maar zijn zeven
tiende- en achttiende-eeuws nageslacht uit
de vrouwelijke lijnen, en verdeeld over niet
minder dan de elite van Zeeland en Hol
land, is altijd zijn nagedachtenis blijven
eren met het vermelden van zijn familiewa
pen onder hun kwartieren.14
Hij overleefde drie van zijn vier echtgeno
tes, die allemaal zijn begraven in dezelfde
kerk. Op de grafsteen van zijn tweede echt
genote Lisbet Pietersdr. Smidt, die na een
kort huwelijk al in oktober 1596 overleed,
staat al het devies dat ruim twintig jaar la
ter ook de zijne zou sieren: 'Tis al werelds'
waarbij telkens tekst en beeld verweven zijn
door slechts de letters 'Tis al' te graveren
en vervolgens een bol (al dan niet met een
kruis) af te beelden. Als in 1621 zijn klein
dochter Elisabeth de Waerdt sterft wordt zij
in dezelfde kerk begraven, direct onder het
gedenkteken dat voor haar grootvader
werd opgericht. Coole's eigen zerk is niet
bewaard gebleven, maar er wordt beweerd
dat ook zijn zerk dicht in de buurt van het
epitaaf lag, dat ook op deze steen zijn wa
pen was afgebeeld, en wel vastgehouden
door twee toepasselijke schildhouders, na
melijk zeedraken.
April 2008
13
