VI is sin gen en de proefkolonie
Wil Schackmaimn
Bij het woord 'kolonie' denk je aan een ver land
aan de andere kant van de aardbol. Maar in het
begin van de negentiende eeuw trekken ook
Vlissingse 'kolonisten' naar zuidwest Drenthe.
Met financiële steun van de beter gesitueerde
Vlissingers proberen zij een nieuw bestaan op
te bouwen in de landbouwkoloniën van de
Maatschappij van Weldadigheid. Dit is een arti
kel over ingedeelde jongemannen, 'geen goed
zedelijk gedrag' en de neiging er altijd te blijven.
De armoede in het Koninkrijk der Neder
landen is anno 1818 intens. Enkele eeuwen
eerder waren we - de Gouden Eeuw - ver
reweg het rijkste land van de hele wereld.
Maar nu is het niks meer. Naar schatting
kan meer dan tien procent van de bevol
king de kost niet verdienen en moet leven
van de 'bedeling' door een diaconie, een
parochie of een gemeentebestuur. In som
mige plaatsen is bijna de helft van de inwo
ners noodlijdend. Er moet wat gebeuren.
De Maatschappij van Weldadigheid vraagt
de burgers een stuiver per week opzij te
leggen. Met het zo gevormde kapitaal kun
nen arme gezinnen worden overgebracht
naar het nog onontgonnen Drenthe om
daar te leren de eigen kost te verdienen. De
initiatiefnemers verwachten veel steun, ge
zien het 'algemeen erkend weldadig karak
ter onzer natie'. Op bladzijde 15 in De
Proefkolonie, staat onder meer:
Van Rotterdamsche Courant tot Provinciale
Groninger Courant wordt juichend melding
gemaakt van deze 'verbroedering, welker
doel zoo edel en pligtmatig is', vanaf kan
sels worden oproepen gedaan, sympathise
rende notabelen laten plakkaten versprei
den, in de betere buurten gaat men van
deur tot deur, de Maatschappij van Wel
dadigheid kortom, is niet over het hoofd te
zien.
En het slaat geweldig aan.
Het algemeen erkend weldadige karakter
van ons volk bereikt euforische hoogten,
heel Nederland wil dat dit dorp geopend
wordt.
Binnen korte tijd zijn er 140 Vlissingers die
elke week een stuiver bijdragen. Bovendien
hebben inwoners beloofd om 100 el ge
bleekt linnen, dat in de kolonie vervaardigd
gaat worden, af te zullen nemen. Elke
plaats wordt opgeroepen een 'subcommis
sie van weldadigheid' op te richten om de
contributies te innen en alvast armen te se
lecteren die naar Drenthe gestuurd kunnen
worden. En na korte tijd is ook de 'sub
commissie van weldadigheid Vlissingen'
haar werkzaamheden begonnen. Voorzitter
van de commissie is de predikant Jacobus
van Warmelo, thesaurier oftewel penning
meester is de fabrikant J.C. de Ruijter.
De Maatschappij besluit nog in hetzelfde
jaar 'eene eerste proeve' te nemen. Er ko
men 52 huisjes in een proefkolonie nabij
het plaatsje Vledder in zuidwest Drenthe.
Frederiksoord, vernoemd naar de jongste
zoon van Koning Willem 1, Prins Frederik
die fungeert als voor het leven benoemde
voorzitter van de Maatschappij van Wel
dadigheid. Vlissingen wordt genood één
van de huisjes in die nieuwe nederzetting te
vullen. De subcommissie doorzoekt het be
wonersbestand op mensen die zowel arm
als vlijtig als netjes zijn en de keus valt op
de geboren Vlissingse Catharina Jans Glas,
weduwe Richmond.
Twintig broden
Catharina Jans Glas is net zesendertig ge
worden en al tweemaal weduwe. Ze heeft
een vijftienjarige dochter Cornelia Strik uit
haar eerste huwelijk en uit haar tweede hu
welijk drie kinderen tussen de vier en de
negen jaar, geboren in Engeland en met de
achternaam Richmond. Met die gezins
samenstelling is er onvoldoende mannelijke
werkkracht voor de landarbeid en daarom
voegt de subcommissie van weldadigheid
Januari 2009
3
