'De portu in Vlissinghe'
Zichtbaar verleden (Vlissingen 1315-2015),
deel 2: de haven van Vlissingen in de veertiende eeuw
Peter van Druenen
Zichtbaar verleden (Vlissingen 1315-2015)
Hier vindt u het tweede artikel van de reeks 'Tastbaar verleden (Vlissingen 1315 -2015)'
waarin we de komende vier jaar zestien afleveringen zullen publiceren over de geschiedenis
van Vlissingen. Het laatste artikel zal verschijnen in het vierde nummer van 2014. We staan
dan aan de vooravond van het zevende eeuwfeest van Vlissingen dat in 1315 haar stads
recht kreeg. Het bijzondere aan de artikelen is dat ze geschreven worden uitgaande van een
nog aanwezig overblijfsel uit de geschiedenis van Vlissingen. Dat kan een document zijn,
maar ook een voorwerp, een schilderij, een standbeeld, een stadsgezicht of een gebouw. De
redactie verwacht zo een brug te slaan tussen de op schrift gestelde geschiedenis in Den
Spiegel en de te bezichtigen ofte raadplegen originele overblijfselen in het muZEEum, het
Gemeentearchief Vlissingen en de stad zelf. In dit tweede artikel staat een stadsbeeld cen
traal.
De bijna zevenhonderdjarige geschiedenis van
Vlissingen wordt voor een belangrijk deel
bepaald door haar strategische ligging aan de
monding van de Schelde. Hoe indrukwekkend
dat ook klinkt en hoe groot de rol ook was die
Vlissingen daardoor kon spelen in de
internationale handel, scheepvaart en
oorlogsvoering, er was altijd sprake van een
schaduwkant die meestal gitzwart uitpakte.
Vlissingen maakte in haar bestaan als stad
zeker acht oorlogen mee in de frontlinie en dat
heeft zijn sporen achtergelaten. Meerdere keren
werd de stad vanuit zee beschoten en voor een
groot deel in as gelegd. Niet alleen gebouwen,
straten en complete stadsdelen werden met de
grond gelijk gemaakt, ook documenten en
voorwerpen die iets over de geschiedenis
konden vertellen verdwenen door het
oorlogsgeweld.
Van de eerste tweehonderd jaar na 1315
zijn maar weinig originele archiefstukken
bewaard gebleven: We hebben twee in de
veertiende eeuw gemaakte kopieën van het
stadsrechtdocument uit 1315, een benoe
mingsakte uit 1505 (het oudste document
dat in Vlissingen wordt bewaard) en voor
de rest moeten we het vooral doen met de
vele verwijzingen naar Vlissingen, zoals
bijvoorbeeld in de boekhouding van het
toenmalige graafschap Zeeland. Bijzonder
zijn de twee regels uit de Rijmkroniek van
de dichtende klerk Melis Stoke uit 1305
waarin hij vertelt over de strijd van de
Hollandse graven tegen hun Vlaamse col
lega's gedurende de periode 1290-1305.
De inzet was de heerschappij over Zeeland
en daarom moesten de graven met hun le
gers regelmatig in Vlissingen zijn, waar een
veer hen over de Schelde naar Vlaanderen
kon brengen: Ende trecte opt tuterst
van Zeelant, Tote Vlissinghe an dat zant
(Floris V omstreeks 1296) en: "Hi ginc
met enen sconen here te Vlissinghe an
dat mere..." (Willem III omstreeks 1302).
Ook in die tijd werd Vlissingen blijkbaar
al volop geassocieerd met zee en strand.
Waar Melis Stoke niet over dicht, maar
wat zeker de volle aandacht van de gra
ven moet hebben gehad, was de haven van
Vlissingen. Dat was nog niet de haven van
April 2012
