staande Waterpoort werd gebouwd in 1548
en ontworpen door dezelfde architect:
Donato de Boni. Daarnaast werd er tussen
Vlissingen en Rammekens een zogenaamd
blokhuis gebouwd, een versterkt huis dat
was bedoeld om de toegangswegen naar
de stad en het fort te bewaken. Er konden
ook soldaten worden gelegerd en soms
werden er gevangenen opgesloten. Tussen
Vlissingen en Arnemuiden moeten in de
zestiende eeuw meer van dit soort verdedi
gingswerken hebben gestaan.
Na de bouw
De eerste jaren na de ingebruikname func
tioneerde het fort zoals het was bedoeld:
het bewaakte de toegang tot de havens
van Middelburg, maar ook het scheep
vaartverkeer van en naar Antwerpen. Voor
Vlissingen was deze periode er een van
achteruitgang. Er zal niet direct een oorza
kelijk verband zijn geweest met het bestaan
van het fort, duidelijk is wel dat er bij de
landvoogdes en de keizer weinig aandacht
meer was voor de stad die nog steeds
wachtte op haar nieuwe haven. Nu moet
gezegd worden dat er ook in de grotere ste
den na 1550 steeds minder geld beschik
baar was voor infrastructurele werken. De
grote Europese mogendheden Frankrijk,
Engeland en het Heilige Roomse Rijk van
Karei V, waartoe ook de Nederlanden be
hoorden, waren verwikkeld in onderlinge
oorlogen en dat kostte veel geld. Het ge
volg was een zware economische crisis
die de meeste landen aan de rand van het
bankroet bracht.
Fort Rammekens, dat onderdeel was van
de verdedigingslinie van Karei V profiteerde
in zekere zin natuurlijk wel van deze situ
atie. Tussen 1550 en 1560 werd er regel
matig onderhoud gepleegd en het gebouw
zal zeker geen vervallen indruk hebben ge
maakt. Dat gold waarschijnlijk ook voor het
Keizersbolwerk in Vlissingen waarvandaan
in 1556 Karei V zijn laatste reis naar Spanje
zou maken. Hij was in 1555 afgetreden.
Het gezelschap van de voormalige keizer
dat samen met hem zou afreizen bestond
uit honderden mensen, familieleden, edelen
en krijgsvolk waarvoor alle logeercapaciteit
in Vlissingen en omgeving moest worden
gebruikt, in afwachting van een gunstige
wind. Een deel verbleef in het Souburgse
kasteel van Anton van Bourgondië en een
deel in Fort Rammekens. Het is niet uitge
sloten dat Karei voor of na zijn vertrek uit
De slag bij Rammekens, die in april 1573 werd gevoerd tussen de watergeuzen en de Spanjaarden.
De geuzen verloren deze slag en het zou nog drie maanden duren voordat de Vlissingers en de
Verenaren het fort wel wisten te veroveren. Bron: wandkleed (ontwerp: Hendrik Vroom; kartonschil
der: Huybrecht Leyniers; wever: Jan de Maecht), Zeeuws Museum, Middelburg.
Januari 2013
15
