ccc^«5" Win ctn». w J>i yo>f> T'r^5
-O
flAV'4- p<*,\ 1 V-n^»jy t'J ^V5(löi*ii Vrf«^ .^ni
1e5^4ro#^i-iu'iX' J"ïi» »WnK4 W*^><
V ,,..,«*i w< Xpt^i,,.^ t *3^- ^^„Vo.?^vV ulvW^M^'d^
inturnjf,.' <m$y-»4^f<V+n„.* <>XT>ri< ir«.4w)-> -Wj»»,v
«fu 1mStfr#A,^r>».-«i-,.sT>J Wu. I'ft -^O'
\ï*t y.»*,
->^©*4><m..S. iWff«A.^t=. _ir^~>c»»OAl j'-«e«
natff&Ontn LrC-trk^
~-t-
Öj,-'jjt(n(^)!jvh
$T: (S{2*4
Onder het document van de vrede van Munster
tussen de Republiek en Spanje uit 1648 staat
wel de handtekening van de Zeeuwse afgevaar
digde, Johan de Knuyt, maar hij handelde op
eigen initiatief en tegen de wil van de Zeeuwse
Staten die niet hadden ingestemd met de vrede.
(Bron: Nationaal Archief, Den Haag)
kerde het huis van Oranje voor een lange
periode van de absolute macht. Dit tijdperk
duurde tot 1647, het jaar waarin stadhouder
Willem II overleed en zijn pasgeboren opvol
ger, de latere Willem III, nog te jong was om
te regeren. Het was het begin van het eer
ste stadhouderloze tijdperk waarin in 1648
vrede werd gesloten met de Spanjaarden,
een vrede waar Willem II tegen was. Net als
Vlissingen.
6. De haat tegen de rooms-katholieke
kerk
Er was nog een andere reden waarom de
Oranjes en Vlissingen elkaar vonden in hun
voorkeur voor de staat van oorlog met de
Spanjaarden: de afkeer van het rooms-ka
tholieke geloof dat zich uitte in een onvoor
waardelijke Papenhaet. We zagen al dat er
in 1616 nog maar twee rooms-katholieke
gezinnen woonden en kunnen gerust aan
nemen dat hun vroegere geloofsgenoten,
die ook in de jaren na 1572 nog in de
meerderheid waren, zich gedwongen voel
den de stad te verlaten. In andere Zeeuwse
en Hollandse steden bestond dit beeld ook,
maar in minder sterke mate. Deze aversie
heeft zichzelf alleen maar versterkt zoals
dat nu nog steeds het geval is bij religi
euze haatcampagnes. Ook de prinsen van
Oranje volgden dit patroon: was Willem 1
nog een rooms-katholiek die pas op latere
leeftijd overstapte naar het nieuwe geloof,
zijn zonen Maurits en Frederik Hendrik wer
den opgevoed als calvinisten. De oorlog te
gen de Spanjaarden en de gruwelijkheden
die daarin gebeurden, versterkten de haat
tegen de rooms-katholieken. Het geweld
was uiteraard wederzijds, maar nuancerin
gen golden ook toen al niet in tijden van
oorlog. Tegelijkertijd beseften de prinsen
dat de instandhouding van de strijd, inclu
sief de vooroordelen en de verspreiding
ervan onder de bevolking, profijtelijk was.
Oorlogsvoering kostte geld, maar zolang er
genoeg buit werd binnengehaald bestond er
een gunstige winst- en verliesrekening en
was de continuïteit van deze 'handel' voor
deliger dan het sluiten van vrede en het
daarna opbouwen van iets nieuws met alle
risico's van dien.
IJzeren greep
Het zal duidelijk zijn dat dit mechanisme in
Vlissingen sterker was dan in welke andere
stad in Zeeland en de Republiek dan ook.
De invloed van het strenge calvinisme was
daarbij allesbepalend. De combinatie van
de immigrantenstroom, de toewijding aan
de Oranjes, de 30-jarige grootschalige aan
wezigheid van puriteinse Engelse soldaten,
de relatief grote groep kleyne luyden, de op
oorlogssituaties gegrondveste economie
en de samenbindende haat tegen alles wat
rooms-katholiek was, heeft de Scheldestad
ruim twee eeuwen in een ijzeren religieuze
greep gehouden. Het einde kwam pas met
de komst van Napoleon in 1795. Maar toen
was er van Vlissingen niet veel meer over.
Behalve dan de strategische ligging aan de
Scheldemond. Maar die was er altijd al.
Oktober 2013
