Flessenpost ontmaskert muiters
Ruud Paesie
In de afgelopen jaren hebben Nederlandse
bibliotheken hun krantencollecties
gedigitaliseerd. Vanuitje werkkamer kun je nu
op relatief eenvoudige wijze eeuwenoude kran-
tenbakken doorbladeren. Tijdens mijn
onderzoek naar het gebruik van flessenpost
in de negentiende eeuw stuitte ik op een
opmerkelijk bericht dat me niet meer los liet.
Op 8 november 1875 spoelt op de Franse
kust, ter hoogte van La Rochelle, een fles
aan, waarin een geschreven SOS-bericht is
gestopt. De Engelse boodschap is kort en de
door het Algemeen Handelsblad op 15 no
vember 1875 gepubliceerde vertaling luidt:
'Zend hulp en politie, de manschap heeft de
kapitein, stuurman en bootsman vermoord.
Wij verlieten Antwerpen met bestemming
naar New-York op 29 october, de muiterij
begon op 31 october. Het schip heet Lennie,
van Yarmouth, kapitein Hatfield'. De krant
weet verder nog te melden dat de Fransen
onmiddellijk na de vondst van de fles een
'regeeringsstoomschip' hadden uitgezonden
om de Lennie op te sporen. Het barkschip
wordt korte tijd later nabij het eiland Oléron
aangetroffen en aan boord zijn nog vijf man
nen en een jongen. De overige zes beman
ningsleden zijn de avond daarvoor met de
sloep gevlucht.
De in Canada geregistreerde Lennie telt een
veertienkoppige bemanning, waarvan het
merendeel uit Griekenland en Turkije af
komstig is. Al bij aanvang van de reis botert
het niet tussen de Canadese kapitein Stanley
Hatfield en zijn ondergeschikten. Hatfield eist
strakke discipline van zijn bemanning en de
spanning aan boord loopt snel op. Volgens
latere getuigenissen vertrouwt de kapitein
zijn manschappen niet en zou hij altijd een
revolver bij zich dragen. Als de matrozen op
een gegeven moment zonder tabak zitten en
land in zicht is, vragen zij aan Hatfield toe
stemming om met de sloep rookwaar in te
Foto Caroline van der Mandele
slaan. Dat verzoek wordt afgeslagen. Kort
daarop ontstaat een nieuw conflict. De ka
pitein is ontevreden over de zeemanskunst
van zijn scheepsvolk en uit zijn ongenoegen.
'You're not sailors, you're a bunch of landlub
bers' zou hij tegen hen hebben geschreeuwd.
Daarop slaat Pascalis Caludus, alias 'Groote
Harry', in een onverwacht moment de gezag
voerder neer. Een andere Griekse zeeman,
die onder de naam 'Fransche Piet' door het
leven gaat, steekt Hatfield vervolgens dood.
De Ierse stuurman en Schotse bootsman
schieten hun kapitein te hulp, maar vallen
daarbij zelf in moordenaarshanden. De drie
lichamen worden daarna overboord gegooid
en het bloed wordt van het dek gespoeld.
Daarna openen de muiters de luiken naar
de kajuit, waar zij de Vlaamse steward
Constant van Hoydonck en de Nederlandse
kajuitsjongen Henri Trousselot hebben op
gesloten. De muiters hebben het plan op
gevat om via Gibraltar naar Griekenland te
ontkomen, maar geen van hen kan navi
geren. Hulp van anderen is nodig. Daarom
infomeren zij bij de hofmeester naar zijn
stuurmanskunst. Van Hoydonck blijkt over
enige stuurmansvaardigheid te beschik
ken en de muiters zijn bereid om zijn leven
en dat van Trousselot te sparen als hij hen
naar Griekenland brengt. In plaats daarvan
koerst Van Hoydonck op de Franse kust af
en ziet hij bovendien kans om samen met
Oktober 2013
25
