Het Cabinet der Godsaligheyt
Godtfaligheydt,
Zichtbaar verleden (Vlissingen 1315-2015),
deel 8: De calvinisering van Vlissingen door de Vlamingen,
de Walen en de Fransen
Peter van Druenen
CABINET
€eti Xrarfaet banDe ïtracljtfgöe
Zichtbaar verleden (Vlissingen 1315-2015)
Hier vindt u het achtste artikel van de reeks 'Zichtbaar verleden (Vlissingen 1315-2015)'
die bestaat uit zestien verhalen over de geschiedenis van Vlissingen. Het laatste artikel
zal verschijnen in het vierde nummer van 2015, het jaar van het zevende eeuwfeest van
Vlissingen, dat in 1315 haar stadsrecht kreeg. Het bijzondere aan de verhalen is dat ze
geschreven worden uitgaande van een nog aanwezig overblijfsel uit de geschiedenis van
Vlissingen. Dat kan een document zijn, maar ook een voorwerp, een schilderij, een stand
beeld, een stadsgezicht of een gebouw. De redactie verwacht zo een brug te slaan tussen
de op schrift gestelde geschiedenis in Den Spiegel en de te bezichtigen of te raadplegen
originele overblijfselen in het muZEEum, het Gemeentearchief Vlissingen en de stad zelf. In
dit achtste artikel staat de calvinisering van Vlissingen in de zestiende en zeventiende eeuw
centraal.
In 1658 verscheen er van de Vlissingse
apotheker Bartholomeus Reyniersen, gevestigd
aan de Korte Noordstraat, een boekwerk met de
titel Het Cabinet der Godsaligheyt. Het was een
vertaling uit het Engels, maar had zoveel succes
dat er in hetzelfde jaar al een herdruk verscheen.
Collegavertaler en uitgever Abraham van Laren,
die tevens boekverkoper was en zijn nering dreef
aan de Kerkstraat, moet goede jaren
hebben beleefd met Reyniersen. Ook de twee
volgende vertalingen die daar werden
uitgegeven, Kostelijcke hulpmiddelen en raedt
tegen des Satans bedriegeryen en Niemand
dan Christus, werden keer op keer herdrukt.
De boeken van Reyniersen vonden in het
streng calvinistische Vlissingen van die ja
ren gretig aftrek. De meerderheid van de
predikanten in de stad hing de beginselen
van het puritanisme aan, een van de meest
strenge richtingen van het calvinisme, die
in Nederland ook wel bekend stond als de
Nadere Reformatie. De diensten, die werden
gehouden in de Sint-Jacobskerk, stonden
in het teken van deze leer en de Vlissingers
geloofden erin. Om een anachronisme te
HET
DER
iffiftc:
Roepingbe Olbt Verkiefingbe.
In 16. Predicationover z Petri t. io.
Waer in
Ctn Cliriften matfc oniMtfctKptxn of bp docS
hrwftttltjcS ghctoepcn müc uytvcrkoren is. «tliitt
Kat week betjooiOt in tc gicn, upbat tipt»
verft-kermghe baer ban bcrbrilStien
mocfm.
Gcpredickt door dien ghecrouwen Dienier J.Chrifti
Mr. Christophoruj Lqvi,
fin full (eben Predikant nt Laurence Jurytot
LONDON.
Vyt 'l Eogth vtrioch door Bar rholomeus Reynïerfi.
®CTtbat6tn®;ucS.
3Sp Abraham van Laren, Sotdi-betfcOOpet m Dt
StrrcH-firiict/möc btuernian. 1659.
Titelblad van het boek van Bartholomeus
Reyniersen uit 1658
gebruiken: Vlissingen was in de zeventiende
eeuw een soort Staphorst aan de Schelde,
maar dan strenger. In de meeste andere ste
den van Zeeland en zeker die van Holland,
Oktober 2013
3
