Omdat buskruit een belangrijke exportpro
duct was voor de Afrikaanse handel diende
Jan de Zitter Zonen in 1765 een verzoek
in bij de Vlissingse vroedschap om een ei
gen buskruitmolen te mogen bouwen en te
exploiteren. De stadsbestuurlijke toestem
ming werd op 1 juni 1765 verleend. In ver
band met explosiegevaar moest de Nieuwe
Molen wel op 'een groot half uur gaans van
de stadt' worden gebouwd, en wel op de
Ambachtsheerlijkheid Oost-Souburg. De
buskruitmolen, die ooit iets ten zuiden van
de huidige Marinekazerne aan de Oostelijke
Bermweg heeft gestaan, is in de negentien
de eeuw afgebroken. Door berichten in de
Middelburgsche Courant weten we dat de
molen in 1766 al in gebruik was en dat Jan
de Zitter Zonen in 1785 nog steeds de
bedrijfsleiding voerden.
De samenstelling van de opeenvolgende
cargazoenen van de Magdalena Maria is
niet bekend. Wel is een kopie van de car
galijst van het eerder genoemde schip
America in het Vlissingse Gemeentearchief
bewaard gebleven. Dit eveneens 75 voet
lange slavenschip maakte in 1766-1767
een driehoeksreis naar Angola en Suriname
en op de lijst van verscheepte ruilwaar
staan 52 verschillende producten ter waar
de van bijna 34.200 gulden. Het aandeel
textiel bedroeg 75% van de lading en bus
kruit en vuurwapens 12%. Zie tabel 1.
Tabel 1Cargazoen (gulden) voor de slavenhande
Git onderzoek naar de lading van slaven
schepen van de MCC blijkt dat die voor on
geveer een kwart tot een derde uit buskruit
en vuurwapens bestond. De waarde van
de buskruit- en vuurwapenlading van de
America ligt daar met 12% dus ver onder
en daar moet een verklaring voor zijn. Om
een antwoord te vinden op die vraag zijn de
cargalijsten van twee MCC-slavenschepen
Eenigheid en Haast U Langzaam) onder
zocht die in diezelfde periode direct op
Angola zeilden. Het resultaat kwam over
een met dat van de America. Ook daar be
stond de lading voor driekwart uit textiel.
Zie tabel 2.
Wat verder opvalt uit de drie onderzochte
ladinglijsten voor Angola was de aanwezig
heid van zeer luxe en kostbare goederen,
zoals 'roode en blauwe mantels met goudt,
swart en roodt fluweel met silver, hoeden
met goude of silver kant en strengen met
bloedcoraal'. Deze producten dienden voor
de handel en waren ook 'presentiegeschen-
ken' voor de plaatselijke Afrikaanse prinsen
die het koninklijk gezag op de Angolese
slavenmarkten vertegenwoordigden.
De Magdalena Maria heeft echter nooit op
Angola gevaren. Alle zeven reizen gingen
naar de kust van Guinea, een handelsge
bied dat vanaf het huidige Senegal tot aan
op Angola, rederij Jan de Zitter Zonen
type, lengte
periode
textiel
buskruit
vuurwapens
sterke
drank
overige
totaal
America
fregat, 75 vt
1766-1767
25.753
75
3.951
12
1.845
5
2.650
8
34.198
Bron: Gemeentearchief Vlissingen, Aanwinsten 1991-126
Tabel 2. Cargazoen (gulden) slavenhandel op Angola, Middelburgse Commercie Compagnie
type, lengte
periode
textiel
buskruit
vuurwapens
sterke
drank
overige
totaal
Eenigheid
snauw, 80 vt
1766-1767
31.882
75
5.127
12
2.493
6
3.191
7
42.693
Haast Cl
Langzaam
fregat, 85 vt
1766-1768
43.464
77
6.090
11
3.060
5
3.778
7
56.392
Bronnen: Zeeuws Archief MCC 399 en 519.
10
Den Spiegel
