Station Vlissingen, 1873-2013 (vervolg nummer 4)
Jan van der Male
Bootverbindingen
Hoe zag de omgeving van het Vlissingse
stationsgebied er in die eerste jaren uit?
Vlissingen was dan wel een eindstation
voor de spoorlijn, dat betekende niet dat
reizigers hier niet verder konden. Zij kon
den allereerst overstappen op de boot rich
ting Breskens en Terneuzen. Deze dienst
werd onderhouden door de 'Provinciale
Stoombootdienst op de Westerschelde',
kortweg PSD opgericht in 1866. Tijdens
de Tweede Wereldoorlog wijzigde de
naam in 'Provinciale Stoombootdiensten
in Zeeland'. De PSD kreeg, na het ge
reedkomen van de havenwerken in 1873,
een aanlegplaats op de hoek van de
Buitenhaven met de Eerste Binnenhaven.
Aan boord van de met steenkool gestookte
schepen was altijd voldoende proviand om
de passagiers minimaal drie dagen in leven
te houden. Het mocht eens gebeuren dat de
kapitein bij mist de koers zou kwijtraken...
Daarnaast werd in 1875 de Stoomvaart
Maatschappij Zeeland (SMZ) opgericht. In
samenwerking met de London, Chatham
Dover Railways (LCDR) werd een stoom
bootdienst tussen Vlissingen en Sheerness
opgezet, waarvandaan per trein Londen
kon worden bereikt. Hoewel de aanleg
plaats in Sheerness van tijdelijke aard was,
werd de verbinding toch alvast geopend en
wel op maandag 19 juli 1875.
De komst van de mailtrein
Als gevolg daarvan werd de Zeeuwse lijn
al vlug een internationale spoorverbinding.
De Staats Spoorwegen lieten, aansluitend
op de boot uit Engeland, doorgaande trei
nen rijden richting Duitsland en verder,
aangeduid als boottrein. Op 26 juli 1875
werd voor het eerst een doorgaand rijtuig
le en 2e klasse ingezet van Vlissingen rich
ting Keulen, als aansluiting op de nacht
boot uit Sheerness.
Nadat op 15 mei 1876 de definitieve haven
in Queensborough was geopend, vertrok
een dag later de boottrein in aansluiting
daarop vanaf Vlissingen-Haven via Venlo
naar Keulen.
De SMZ wist naam te maken door op
3 oktober 1876 een contract af te slui
ten met de Nederlandse posterijen voor
het vervoer van post tussen Nederland en
Engeland. De komende tien jaar mocht de
maatschappij nu de post over de Noordzee
vervoeren. Dit betekende voor de SMZ niet
alleen een financieel succes, maar ook
een positieve ontwikkeling voor het ima
go en dus voor de reizigersaantallen. Men
mocht zich nu immers 'poststoomboot-
maatschappij' noemen. In 1877 werd de
eretitel 'Koninklijke' toegekend en vanaf nu
heette het bedrijf 'Stoomvaart Maatschappij
Zeeland, Koninklijke Nederlandse Postvaart
NV'. De internationale boottreinen beston
den niet alleen uit doorgaande reizigersrij
tuigen, maar ook uit postrijtuigen. De naam
'mailtreinen' raakte daarvoor in gebruik. In
de huidige tijd, waarin e-mail een belang
rijke vorm van communicatie is gewor
den, kunnen wij het ons amper voorstellen,
maar aan het einde van de 19e eeuw was
post hét communicatiemiddel waarmee be
stellingen, opdrachten en financiën werden
verstuurd. Aangezien de telefoon nog in de
kinderschoenen stond en de radio nog niet
bekend was, moesten kranten snel ver
voerd worden zodat nieuwsberichten wijd
verspreid werden. Hoewel de oudste krant
al enkele honderden jaren bestond, groeide
juist in die tijd het aantal dag- en weekbla
den fors. Het mag duidelijk zijn dat de trein
een van de snelste manieren was om de
post te vervoeren en de Zeeuwse lijn werd
dan ook al spoedig een onmisbare scha
kel in het postvervoer tussen de Verenigde
Staten, Engeland en West-Europa.
De Staats Spoorwegen moesten in de
dienstregeling ruimte laten voor extra trei
nen bij vertraging van de boot, zodat een
Den Spiegel
22
