u
i iji '.'lx
De havens van Vlissingen: zeven eeuwen
groei en verval
Zichtbaar verleden (Vlissingen 1315 - 2015),
deel 15: Waarom Vlissingen niet de grootste haven van Europa is geworden
Peter van Druenen
.3
4»
Zichtbaar verleden (Vlissingen 1315-2015)
Hier vindt u het vijftiende artikel van de reeks 'Zichtbaar verleden (Vlissingen 1315-2015)'
die bestaat uit zestien verhalen over de geschiedenis van Vlissingen. De reeks is geschreven
in het kader van het zevende eeuwfeest van Vlissingen, dat in 1315 haar stadsrecht kreeg
en dit jaar haar 700jarig bestaan viert. Het bijzondere aan de verhalen is dat ze geschreven
worden uitgaande van een nog aanwezig overblijfsel uit de geschiedenis van Vlissingen. Dat
kan een document zijn, maar ook een voorwerp, een schilderij, een standbeeld, een stadsge
zicht of een gebouw. De redactie verwacht zo een brug te slaan tussen de op schrift gestelde
geschiedenis in Den Spiegel en de te bezichtigen ofte raadplegen originele overblijfselen in
het muZEEum, het Gemeentearchief Vlissingen en de stad zelf. In dit vijftiende artikel zetten
we alle zeven havenuitbreidingen tussen 1308 en 1963 op een rij.
De haven van Vlissingen was eeuwenlang de
enige Nederlandse haven van belang die direct
aan diep vaarwater lag en dus een open
verbinding had met de zee. Deze situatie
ontstond in de elfde tot en met de veertiende
eeuw, de periode van de grote stormvloeden.
Voor die tijd liep de hoofdstroom van de Schelde
noordelijk van het eiland Walcheren, ongeveer
waar nu de loop van de Oosterschelde is. Deze
natuurlijke ligging en de grote toegankelijkheid
van de havens was cruciaal voor de ontwikkeling
van Vlissingen. En dat was niet altijd een
voordeel. Graven, stadhouders, prinsen,
keizers, raadspensionarissen, koningen en
kabinetten waren zonder uitzondering
gecharmeerd van de kleine stad aan zee en
oordeelden niet zelden dat Vlissingen de ideale
plaats was voor hun oorlogsvloten.
Daar stond tegenover dat in perioden van
vrede de havens konden worden gebruikt
voor economische doeleinden. Zo waren in
de dertiende en veertiende eeuw de sche
pen van de Vlissingers multifunctioneel:
oorspronkelijk gebouwd voor de visserij
dienden ze, afhankelijk van de vraag, han
del, oorlog of piraterij.
■•#4-
bt c«j*
l KjlLlb
jtakYuATfl»■*-
k Jk
"f- Vcm;U Ap'
V"v.> jij»*
L Cflttl
n
^Wnic
y' iTvw-w"brUie
Kaart van Walcheren uit 1469 met onder andere de
vroegst bekende plattegrond van Vlissingen.
(Bron: Stadsarchief Antwerpen)
Patroon
Je kunt je afvragen waarom de stad met al
deze pluspunten niet is uitgegroeid tot de
grootste haven van Nederland of misschien
wel Europa. Een stad als Rotterdam die
tientallen kilometers landinwaarts lag en
nog steeds ligt, lukte dat wel en was zelfs
jarenlang de grootste haven van de wereld.
Juli 2015
15
