Vlissingen en de fles
Ad Tramper
Het wapen der stad Vlissingen is een rood veld
met een zilveren fles, men zegt ter gedagtenis
van St. Willibrords flesse, waarvan de stad,
volgens het oude gevoelen haar naam ontleend
zou hebben, gelyk wy hiervoor aanmerkten.
Met deze alinea eindigt de auteur, P. Bod-
daert, zijn verhaal over Vlissingen in de
Tegenwoordigen Staat van Zeeland (1753).
Hij koppelt de betekenis van de fles in het
stadswapen van Vlissingen aan de prediker
Willibrord, die volgens overlevering eind
zevende en begin achtste eeuw in de Lage
Landen zijn ronde deed, vergezeld van bij
bel en veldfles. De auteur is niet zeker van
zijn zaak, want voegt hij er aan toe: 'men
zegt'. Over Willibrord is al veel gesproken
en de legendes rondom hem zijn talrijk, ja
ook in combinatie met de Vlissingse fles.
Over de fles in het wapen van de stad Vlis
singen is ook al veel gezegd en geschreven,
maar helemaal duidelijk is het verhaal er
achter nooit geworden. Zelfs niet in de pas
verschenen stadsgeschiedenis van Peter
van Druenen, Vissers, kapers en arbeiders.
Maakt u zich geen illusies, ook de schrijver
van dit artikel gaat de waarheid niet bo
ven water tillen, dat is ook niet wenselijk.
Sommige zaken zijn nu eenmaal boeiender
als ze door een legende worden omgeven.
Eigenlijk ben ik best wel geporteerd van
de verhalen rondom Willibrord en de fles.
Ze zijn mooi, vertellen een verhaal, en ja je
kunt er zelfs toeristen mee trekken. Natuur
lijk het zijn legendes, ze zijn niet gebeurd,
maar wij bezien dit met een blik van na de
Verlichting: rationeel. Maar voor de middel
eeuwer was het geloof in wonderverhalen
geen enkel probleem. Dus misschien refe
reert de fles in het stadswapen van Vlissin
gen toch aan Willibrord.
Doel van dit artikel is om een aantal zaken
waarin de fles in het wapen van Vlissingen
een rol speelt voor het voetlicht te halen.
Het is bedoeld als ondersteunende tekst
bij de fototentoonstelling die vanaf 7 juli in
het gemeentearchief te zien is, en waarbij
het stadswapen van Vlissingen in al zijn
verscheidenheid te zien is. Die afwisseling
doet zich voor op gebouwen, op poorten,
op vaandels, bij festiviteiten, op plattegron
den, in het muZEEum, op briefpapier, als
zegel, als wegmarkering, op glazen, op si
garenbandjes, op herdenkingsborden, op
vlaggen, in het gemeentearchief, op schil
derijen, op asbakken en last but not least
op de materiaalwagens van de afdeling
Beheer Leefomgeving van de Gemeente
Vlissingen.
Voor een goed verhaal - al moet het nog
verschijnen - over het stadswapen verwijs
ik naar het artikel van J.W. Zondervan, 'De
stad van de fles; Het stads- en gemeente
wapen van Vlissingen' opgenomen in een
nog dit jaar verschijnend nummer van De
Hederlandsche Leeuw. Uiteraard zal deze
bijdrage ook in de bibliotheek van het ge
meentearchief worden opgenomen.
Een klein tipje van de sluier van dat ver
haal wil ik hier met toestemming van Jaap
Zondervan wel oplichten. Cruciaal is de
omschrijving door de Hoge Raad van Adel
van het Vlissingse wapen, gepubliceerd
op 31 juli 1817. Volgens Zondervan wist
de Raad het wapen niet beter te omschrij
ven dan: "Zijnde van keel beladen met een
Jacoba's kannetje van zilver, gekroond,
geketend en gesierd van goud, het schild
gedekt met een kroon mede van goud."
Een Jacoba's kannetje refereert aan aarde
werkvondsten uit de tijd van Jacoba van
Beieren (vijftiende eeuw). Maar wat dat met
het stadswapen te maken heeft is onduide
lijk. Het in 1817 door de Hoge Raad opge
stuurde wapen is nog steeds in bezit van
de stad Vlissingen en wordt beheerd door
het gemeentearchief. Decennia lang hing
26
Den Spiegel