Toen de Spanjaarden in de vroege zes
tiende eeuw naar de Nederlanden kwa
men was er een tendens om plaatsnamen
te vertalen in de eigen landstaal. Net zoals
de Nederlanders Franse kuststeden aan
duidden met Calis, Grevelinghen of Diepen
(Calais, Gravelines en Dieppe),32 hadden
ook de Engelsen hun eigen woorden voor
de havenstad aan de Westerschelde. Sluiter
beargumenteerde dat het Engelse woord
voor Vlissingen, Flushing, een verbastering
was die ontstond omdat de Engelsen na
eeuwen pogingen te hebben onderno
men er niet in slaagden het fatsoenlijk uit
te spreken. Het woord werd via vijftien
verbasteringen uiteindelijk in 1546 pas
tot Flushing. De eerste verbastering was
Flissinge (1293-1294). Hierna volgden nog:
Flyssing (1325), Flessyng (1331), Flistyng
(1344), Fluchyng (1347), Flecchyng
(1373), Flysshyng (1417), Flysshingge
(1463), Flouschyng (1513), Flussynge
(1514), Flussheng (1545) tot het uitein
delijke Flushing.33 Ook de Fransen hadden
eigen benamingen voor Vlissingen. Een do
cument van 1471 spreekt van '...Zeelande
au port de Flechine', een brief van 1511
van tant en vostre ville de la Veere que
Flissinghe' en aan de adreszijde van dat
zelfde document: 'A ma cousine, la dame
de la Veere de Vliessinge.' In een annotatie
uit 1543-44 wordt gerefereerd aan '.255,5
lastz d'harencqz, que ont esté chargez au
dit Flissingues.' Philips II of diens scriba
schreven vanuit Vlissingen op de dag van
hun vertrek naar Spanje: 'De Flissinghes
xxiiiie de aougst 1559.' Deze schrijfwijzen
zijn wellicht uitgangspunt geweest bij de la
tere vertaling van de plaatsnaam.34
De eerste Spaanse verbasteringen staan in
een brief gericht van Esteban Prats gericht
aan Philips II van 30 november 1572 waar
over '.los de Ulessinghes' wordt gespro
ken en in datzelfde jaar '.avisandole del
estado en que estaba lo de Flexinghes.' In
een brief van 1587 over de havenstad gaat
het over '.el puerto de Flexingas.' en in
een vierde brief van 1572, die gaat over de
recente verovering van Vlissingen door de
opstandelingen '.aunque Flejingas se hu-
biese dado.' Dit zijn duidelijke voorbeel-
den waarbij in Ulessinghes de oorspronke
lijke Nederlandse v is veranderd in een u.
Dat is niet vreemd aangezien de letters, b,
v, en u door elkaar heen werden gebruikt
in het Spaans uit die tijd. Dit kwam omdat
in het Oud Spaans de klanken van b en v
een identieke uitspraak ontwikkelden en
daardoor het uitschrijven van spreektaal
inconsequente spelling in het leven riep.
Evenzo vergaat het met de verandering van
de klinker i in de e. In het bijzonder in ver
band met buitenlandse namen in de eigen
taal en het verschuiven of accentueren van
lettergrepen. Het achtervoegsel -ghes in
plaats van het Nederlandse -gen is echter
een verandering die onder invloed van de
Franse taal in het Spaans geslopen moet
zijn, zoals al werd aangetoond in het Franse
Flissinghes. In het Waalse Frans wordt in
het geval van Franse leenwoorden een h
(of een u) tussen een g en een e of een i
geplaatst om het geluid van de g hard te
houden. In de tweede Spaanse verbaste
ring Flexinghes zijn twee wijzigingen te on
derscheiden. De verandering van v naar f
mag opnieuw worden toegeschreven aan
de Franstalige invloed, maar aangezien de
oorspronkelijke Nederlandse v in achteloos
of snel gesproken teksten meer als een f
wordt uitgesproken, is het niet onrede
lijk aan te nemen dat de Spanjaarden bij
het schrijven van deze v een f hebben ge
maakt, omdat deze nu eenmaal zo klonk.
Het vervangen van de ss (stemloze s) door
een x (stemloze ch) in de vorm Flexinghes
is consistent met de 16de-eeuwse Spaanse
fonologie. In die tijd had de x de klank van
sh. Dit is heden ten dage nog zichtbaar in
het Engelse woord voor sherry, Xerez en de
in vele talen als Don Quichot bekend staan
de dolende ridder die oorspronkelijk Don
Quixote werd genoemd. Wat overblijft is de
verandering van het Nederlandse achter
voegsel -gen naar -gas. Spanjaarden spre
ken de spelling van Nederlandse plaats
namen die eindigen op -gen, -ge en -len
doorgaans uit met een a in plaats van een
e en voegen er een s aan toe. Zo worden
Bergen op Zoom Bergas, Brugge Brujas en
Bruja en Mechelen Malinas.35 Zo spraken
Nederlanders in de zestiende eeuw bijvoor-
Januari 2016
9
