veranderingen in betekenis. Dit werd re
cent opgemerkt door de (piraten)historici
Kris E. Lane en Jan Rogozinski, maar dat
de verandering van plaatsnaam naar een
eigennaam voor piraten een kleine vijf
tig jaar in beslag nam wordt door hen en
anderen over het hoofd gezien.40 Daarom
is het belangrijk deze evolutie in de tijd te
volgen. Hiertoe kunnen vier fases worden
onderscheiden in het ontwikkelingspro
ces. Redelijkerwijs is het vrij zeker dat voor
1587 door de Spanjaarden het woord in zijn
oorspronkelijke betekenis; dus als de naam
van de havenstad Vlissingen werd gebruikt.
Voor wat betreft 1587 is er echter bewijs dat
er op duidt dat er een bredere context van
het begrip begon te ontstaan. Het gaat om
een citaat in een brief van een inlichtingen
officier dat handelt over de positie van de
Nederlandse zeestrijdkrachten in het Kanaal
in het jaar voorafgaand aan de komst van
de Armada, en gaat als volgt: "Que de
las naos de Holanda y Flexingas que es-
tauan en la riuera de Londres y el canal..."
Letterlijk vertaald gaat dit over de schepen
van 'Holland en Vlissingen', maar in dit zins
verband gaat het natuurlijk om 'de schepen
van Holland en Zeeland', naar de twee re
bellerende gewesten. Vlissingen wordt dus
een metafoor voor Zeeland. Dit is zeker
het geval in een document uit 1615 waarin
gerefereerd wordt naar gevangenen die in
Mexico door de Spanjaarden werden opge
bracht uit de vloot van Joris van Spilbergen,
waar er sprake is van: "...ocho de los d.hos
olandeses y pechelingues..." Uit de na
menlijst die hierop volgt wordt duidelijk dat
er niet één gevangene uit Vlissingen zelf
kwam. In 1615 werd het begrip pechelingue
door sommige Spanjaarden vereenzelvigd
met alle Zeeuwse zeevarenden die daar
mee werden onderscheiden van hen die uit
Holland kwamen.41
Het begrip werd nog wijder opgerekt in een
manuscript uit 1624 over de activiteiten van
de Nederlandse vloot voor de kust van Peru
in dat jaar, waarin het gaat over: "Relacion
de las facci.es y cossas del cossario pichilin-
gue." Uit contemporaine Peruviaanse bron
nen is bekend dat de Spanjaarden goed op
de hoogte waren dat deze vloot, die Lima
gedurende drie maanden blokkeerde en
Guayaquil tweemaal aanviel, de zeestrijd
krachten van de Republiek betrof. Daarom
is het evident dat hier cossario pichilingue
is gebruikt als Nederlandse kapers.42
In een derde geval, ditmaal aan het eind
van de zeventiende eeuw wordt het begrip
nog verder uitvergroot. In zijn herinneringen
aan Pimeria Alta is het de befaamde Jezuïet
Eusebio Kino uit Noordwest Mexico die
schrijft: '.we zeilden in november 1685 op
bevel van zijne excellentie met twee sche
pen uit vanaf Californië, om het Chinese
galjoen te ontmoeten, waarschuwen en
redden van de vijandige piraten, want de
ze "Pichilingues" met hun vele pirogues43
lagen het galjoen op te wachten om het te
beroven in de haven van Navidad.'44 Het
is duidelijk dat de term Pichilingues hier
synoniem staat aan piraten ongeacht hun
nationaliteit. Dit nieuwe synoniem is nog
duidelijker gebruikt door Miguel Venegas
die in 1757 Noticia de la California schreef.
Sprekend over het nemen van een van Juan
Iturbi's op parelvangst zijnde visserschepen
door de schepen van Van Spilbergen in
1615 heeft hij het over: 'Apresaronle uno
de los Navios los Pyratas Europeos, bien
celebrados en America con el nombre de
Pichilingues, que no sin desdoro de nuestro
poder infestaban el Mar del Sur.' Hierbij is
Pichilingue volledig synoniem met woorden
als piraat, zeerover of zeeschuimer.45
De Spaanse schrijver D. Gervasio de Arti-
nanode Galdacano gebruikte in zijn Hisoria
del comercio con las Indias durante el domi-
nio de los Austrias (Barcelona, 1917) niet
minder dan drie woorden waarmee hij één
synoniem aanduidde:
'Pechelingues, bucaneros, filibusteros: tal
se designaba la plaga que asoló cruelmente
nuestras Antillas, y toda nuestra tierra cos-
tera americana, sobre todo durante el rei-
nado de Carlos II.'
'Vlissingers, boekaniers, vrijbuiters: dat
zijn de namen die gegeven werden aan de
plaag die zo wreed onze Antillenkust teis
terde en onze gehele Amerikaanse kust,
met name onder de regering van Karel II.'
Deze 20ste-eeuwse Spaanse schrijver ge
bruikte drie woorden voor begrippen die la-
Januari 2016
