Herkomst naam
De eerste 'Dortsman' die in de zestiende
eeuw naar Vlissingen toog, was Cornelis
van Dort. De naam, of beter gezegd bij
naam, Van Dort werd in de volksmond
'den Dortsman'. Dit is een zogeheten
herkomstnaam: 'van de stad Dordrecht',
,1 tf.it ÉS "1frJsh V',
PT
^it lipM tl
-i t i
v~ t.ivtfi JÜ'-Mw, jflfl
v.-..I - ..I-
t 'tUfwS V-- t,i*i tf- Ltir-I V'
In een rekening wordt huistimmerman
Cornells van Dort 'Dortsman' genoemd.
Dit is mogelijk het oudste document waarin
een Dortsman wordt vermeld in Vlissingen.
(Zeeuws Archief, Rekenkamer D,
inv.nr. 60660)
aangevuld met 'man'. In de zestiende
en zeventiende eeuw werd een derge
lijke constructie vaker gebezigd, zoals
dat ook het geval was bij Schotsman,
Engelsman, Fransman of Ceuleman.
Een ander voorbeeld is te vinden voor
de westkust van het eiland Tholen. Hoe
wel de naam 'Slikken van den Dorts-
man' niets heeft te maken met 'onze'
Dortsman zal er bij Tholen ooit eens
een schipper uit Dordrecht hebben vast
gezeten met zijn boot. Een straat in
Lewedorp is naar de geul genoemd die
door de Slikken loopt en ook Dortsman
wordt genoemd.
noemd. Van Cornelis weten we dat hij huis
timmerman was en tenminste twee huizen
in Vlissingen bezat, waaronder één "op
de hoek van de Korte Nieuwstraat". Van
Adriaen Corneliszoon is bekend dat hij
een timmerbedrijf van aanzien leidde en
in 1620 deken (een soort voorzitter) was
van het gilde van timmerlieden. In 1619
verkocht Adriaen een zevental erven, of
percelen, aan de stad Vlissingen. Dat is een
teken dat hij bemiddeld was.
Adriaens zoon was Adriaen Adriaenszoon
Dortsman. Hij bezat verschillende huizen in
Vlissingen waaronder een pand in de Korte
Walstraat. Daar woonde hij met zijn gezin.
Nadat deze Adriaen in 1658 was overle
den, ging zijn huis over op zijn dochter
Adriaenken. Dit huis is nu Walstraat 33. Er
is hier een café-bar gevestigd. Of er zich
nog oorspronkelijke elementen bevinden
in het pand, dat uit het begin van de ze
ventiende eeuw stamt, is de vraag. Er heb
ben in de loop der tijd vele veranderingen
plaatsgevonden.
Niet Cornelis, zijn zoon Adriaen of zijn
kleinzoon Adriaen, maar zijn achterklein
zoon Adriaen Adriaenszoon Dortsman zou
een beroemde architect worden. Hij maak
te in de tweede helft van de zeventiende
eeuw furore in Holland, en dan vooral in
Amsterdam.
De Architect
Rond 1653 vertrok de nog jonge Adriaen
uit Vlissingen om te gaan studeren in
Utrecht. Vanuit daar moet hij naar Haarlem
zijn gegaan, want in die stad stond hij later
ingeschreven als inwoner. Daarna volgde
verdere studie in Leiden. Omstreeks 1663
was Adriaen even terug op Vlissingse bo
dem, om zich rond 1665 voorgoed in Am
sterdam te vestigen. Hij zal in de Amstel-
stad goede contacten hebben opgebouwd
met invloedrijke lieden. De naam Jan Six
valt in dat verband het meeste op. Mogelijk
had deze voor Dortsman belangrijke regent
'iets' met Vlissingen want Six' moeder had
hier gewoond.
Adriaen ging ontwerpen in de vernieu
wende, zogenoemde Strakke Stijl. Was die
stijl door de beroemde Amsterdamse ar
chitect Vingboons geïntroduceerd of juist
door Dortsman op de kaart gezet tijdens
zijn leerjaren bij Vingboons? Hoe het ook
zij, de overheersende stijl tot die tijd, smalle
huizen met lange halsgevels, maakte plaats
voor huizen met sobere facades, geïnspi
reerd op het Franse en Italiaanse classi
cisme. Dortsman streefde de klassieke ide
alen na van geometrische vormen, strakke
20
Deri Spiegel
