Portret van Adriaan Dortsman. (Pieter van der Plaats
naar David van der Plaats). De naam van de architect
werd ook hier fout gespeld: Dorsman.
lijnen en symmetrie, echter zonder overbo
dige versiering. De Strakke Stijl kreeg op
grote schaal navolging en werd zelfs de
heersende trend voor de bouwkunst aan de
Amsterdamse grachten in de periode 1675
1700.
In Amsterdam had Dortsman veel te dan
ken aan vermogende Waalse families.
Deze Zuidelijke Nederlanders waren in de
zestiende eeuw vanuit Antwerpen naar het
noorden getrokken, vooral na de Val van
Antwerpen in 1585. Zij hadden hun daar
opgebouwde vermogen mee kunnen ne
men en konden het zich permitteren om
luxe panden te laten bouwen, waarbij pro
fessionele architecten in de arm werden
genomen.
Voor wat betreft de statige Amsterdamse
herenhuizen is het pand met de mysterieuze
naam 'Het huis met de bloedvlekken' één
van de markantste Dortsmanontwerpen.
Dit huis staat aan de Amstel 216 en werd in
1671 gebouwd voor de koopman Gijsbert
Dommer. Later woonde burgemeester en
diplomaat Coenraad van Beuningen hier.
Januari 2016
Het huis kreeg in zijn tijd een lugubere
naam aangemeten door de tekeningetjes,
letters en tekens die er, volgens de overle
vering althans, met het eigen bloed van de
krankzinnig geworden Van Beuningen op
waren getekend. Het is tot op heden niet
gelukt deze 'bloedvlekken' te verwijderen.
Belangrijk is ook het zogeheten Sixhuis aan
de Herengracht 619, één van Dortsmans
eerste ontwerpen en gebouwd voor Jan
Six. Deze invloedrijke en kunstminnende
bestuurder onderhield nauwe contacten
met Rembrandt. Hij was getrouwd met
een dochter van de machtige magistraat
Nicolaes Tulp. De voorgevel van het Sixhuis
is zo sterk gewijzigd dat het pand nog nau
welijks herkenbaar is als 'een Dortsman'.
Naast het Sixhuis ontstond bovendien
een groot Dortsmanproject van een acht
tal aan elkaar grenzende panden op de
hoek van de Herengracht en de Amstel.
Op Herengracht 625 ging Dortsman zelf
wonen. Zijn huis bevatte een bijzonder bal
kon met het gebeeldhouwde monogram
ADV (Adriaen Dortsman Vlissingen) en de
In Amsterdam woonde Dortsman aan de Herengracht
625, rechts naast het witte pand. Het huis bestaat
niet meer; er is hier een ander en wat smaller huis
gebouwd.
(Foto Jaco Simons)
21
