Een opvallende naam in het leven van
Adriaen was Cornelia van der Gon, zijn
huishoudster. Zij ontwierp poppenhuizen,
waaraan ook Adriaen serieus meewerkte
en bouwde. Cornelia erfde het grootste
deel van Adriaens nalatenschap en werd
bovendien na haar dood bijgezet in het graf
van de altijd vrijgezel gebleven Adriaen.
Hadden zij een meer dan vriendschappe
lijke relatie? Je kunt je niet aan die indruk
onttrekken. In elk geval was die mogelijke
verhouding niet openlijk.
Spaarzame sporen
In Amsterdam zijn er vele sporen te vinden
van Dortsman in de vorm van huizen, een
kerk en andere bouwwerken die hij ont
wierp. Walcheren komt er in dat opzicht be
kaaid vanaf. Naast het straatje in Vlissingen
treffen we in het Zeeuws Archief nog de
oudst bewaarde tekening van Dortsmans
hand. Toen Adriaen na zijn studietijd voor
korte tijd terugkeerde naar Vlissingen ont
wierp hij een bordestrap en een tuin voor
het Prinsenhuis. De titel bij de bordestrap
luidt: "Peue tot het Huijs van Zijn hoocheyt
tot Vlissinge". Helaas kwam dit ontwerp
uit december 1663 niet tot uitvoering.
Het Prinsenhuis lag overigens aan de hui
dige Oranjestraat, waar later de Willem III-
kazerne werd gebouwd.
We mogen in Vlissingen trots zijn op 'onze'
gevierde architect, ook al werden het slop
en het straatje niet specifiek naar hem ge
noemd, maar naar zijn (over)grootvader.
In Vlissingen is Dortsman helaas nauwe
lijks bekend. Maar in Amsterdam des te
meer. Daar tref je zijn naam regelmatig aan
op informatiepanelen in de stad en wijde
omgeving. Hij was dan ook een topper in
zijn vakgebied, die zich kon meten met de
grootse architecten van de Gouden Eeuw.
In Naarden en in Rotterdam wordt Dorts
man geëerd met een straatnaam. Waarom
er in de hoofdstad geen straat, weg of
plein naar hem is genoemd, is onduidelijk.
Wellicht een idee voor de Amsterdamse
straatnamencommissie?
Over de auteur:
JACO SIMONS, studeerde kerkorgel en
piano aan het conservatorium. Naast het
docentschap muziek houdt hij zich bezig
met archiefonderzoek. Hij publiceerde in de
bladen Den Spiegel, Arneklanken, Klaver
Vier, Nehalennia, Saillant en De Wete.
Bronnen
Gemeentearchief Vlissingen
- Oud-rechterlijk Archief Vlissingen, 'Huizenlegger',
inv. nr. 751, fol. 195vo. De eigenaar van dit huis was
Adriaen Adriaenszoon Dortsman en later zijn doch
ter Adriaenken. De laatste was dus de zus van archi
tect Adriaen. Zij was getrouwd met kapitein Willem
Janszoon Colijn.
- In het Lange Groenewoud woonde een Jan Dorts
man 'Metzer' (metselaar van beroep?), inv.nr. 751,
fol. 55. Hoogstwaarschijnlijk was hij een lid van de
Dortsmanfamilie.
Zeeuws Archief
- Rekenkamer van Zeeland, 'Rekenkamer D', inv. nr.
69471. (Huis Walstraat 33) Verder inv.nrs. 60660,
60680, 60690, 60691, 60700.
- Zeelandia Illustrata, deel II, cat.nr. 1256. De oudst
bewaarde tekening van Adriaen Dortsman.
Literatuur
- Dommisse, Oud-Vlissingen en de wording van
Nieuw-Vlissingen, Vlissingen 1910.
- F. Quint, De 'Strakke Stijl' van Adriaan Dortsman',
in: 'Binnenstad', jrg. 47, maart/april 2013.
- R. Rentenaar, Groeten van Elders. Plaatsnamen en
familienamen als spiegel van onze cultuur, Naarden
1990.
- J. Simons, Raadsheer Apollonius Ingels en Maria
Schot, in: 'Den Spiegel', jrg. 31 nr. 3.
- P. Vlaardingerbroek, Adriaan Dortsman (1635-1682),
De ideale gracht, Zwolle 2013.
Internet
- www.geertmak.nl/nl/Land/Essays%20en%20lezin-
gen/330.html (Het huis met de bloedvlekken)
- www.watwawaar.nl (onder meer kadastrale kaarten)
24
Deri Spiegel
