Ingenieur Jacob Janszen jr. (1851-1918),
de onbekende chef afdeling scheepsbouw
van de Kon. Mij. De Schelde
Ron van Maanen
Er zijn twee namen die altijd genoemd worden
met betrekking tot de oprichting van de
Kon. Mij. De Schelde namelijk Arie Smit en
Bruno Joannes Tideman. Er is echter een drietal
personen die van het begin af de scheepswerf
vorm gaf. Directeur Jos van Raalte en
hoofdingenieur Hamilton Martin, de derde man
is Jacob Janszen jr., bij slechts weinigen
vandaag de dag bekend. Dat is toch vreemd
voor iemand die 43 jaar als leidinggevende bij de
De Schelde heeft gewerkt en zeker als men weet
dat hij werkzaam was in wat tegenwoordig de
core-business wordt genoemend: scheepsbouw.
Waar Van Raalte zich bezighield met admi
nistratieve organisatie in de meest brede
zin des woords en Martin verantwoorde
lijk was voor de machinefabriek en ketel
makerij was Janszen het voor het bouwen
van de schepen. Pas in 1933 bij een dis
cussie in De Ingenieur kreeg Janszen de
verdiende erkenning. Ene A.C. Metzelaar
schreef dat niettegenstaande de grote ver
diensten van Martin ook Janszen van groot
belang was geweest. Naast zijn kennis van
ijzeren scheepsbouw roemde Metzelaar
zijn ontwerpkwaliteiten en het maken van
mooie schepen met de juiste verhoudin
gen. Ir. J. de Kuijser nuanceerde enigszins
Metzelaars betoog door op te merken dat
met name in de koopvaardijwereld meer
mensen verstand hadden van het bouwen
van ijzeren schepen, zij het dat deze allen
niet op de werkvloer werkten maar in de di
recties zaten, in tegenstelling tot Janszen.
Wel beaamde hij volledig dat zijn vriend
Janszen een aangeboren gevoel had voor
de goede lijnen van een schip en meer dan
ruimschoots zijn talent daarin had getoond.
Jacob Janszen jr.
(Foto: Alexander van
Maanen)
Werkervaring
Op de Amsterdamse Industrieschool werd
hij theoretisch geschoold, de praktijk
ervaring deed hij bij de Amsterdamse
Marinewerf op. Begonnen in de werkplaat
sen was hij daarna werkzaam op de teken
kamer. Hier maakte hij kennis met Tide-
man. Na een periode bij de Koninklijke
Marine trad hij in dienst bij de Maatschappij
De Atlas te Amsterdam. Tussen 1870 en
1871 was hij daar verantwoordelijk voor
de bouw van enkele schepen. De vol
gende stap in zijn loopbaan was een zeer
belangrijke. De Stoomvaart Maatschappij
Nederl and zond hem naar de scheepswerf
van Fairfield, Schotland waar ijzeren pas
sagiersschepen voor deze maatschappij
werden gebouwd. De Schotse scheepswer
ven langs de Clyde behoorden op dat mo
ment tot de meest toonaangevende in de
wereld. Teruggekeerd in Nederland in de
cember 1874 was Janszen een van de wei
nige scheepsbouwkundigen in ons land die
beschikbaar waren voor de arbeidsmarkt.1
Januari 2016
25
