dat op de kust van de Amazone voer. In
1627 viel hij Spaanse bezittingen aan op
de kust van Honduras en bij Havana.15 De
Vlissinger Joos Banckert was actief voor de
admiraliteit in blokkadevloten en voerde in
de slag bij Duins in 1639 een eskader aan.
Meer dan veertig Spaanse schepen werden
veroverd, tot zinken gebracht of verbrand
en zeker vijfduizend Spanjaarden vonden
de dood en 1.800 werden er krijgsgevan
gen gemaakt. In 1646 spijkerde Banckert
meer dan 250 Portugese krijgsgevange
nen vast aan de kiel van zijn schepen en
zeilde zo naar Recife. Banckert, die van
wege zijn werk op de blokkadevloten al de
bijnaam 'gesel der Spanjaarden' had werd
nu ook 'Schrik der Portugezen' genoemd
of om met de woorden van dichter P.I. Vos
te spreken: 'Siet hier afgebeelt naar 't le
ven, Zeelandts Zeemachts Commandoor.
Spagniens vreeze, Duinkercks beven...' 16
Om de strijd tegen de Spaans-Portugese
koning te stimuleren werd rond 1600 door
de Staten-Generaal besloten de kaapvaart
meer aan het particuliere initiatief over te
laten. Er werden nu ook commissiebrie-
ven verstrekt voor de kusten van Guinea,
Brazilië en in de Oost- en West-Indische
wateren. In 1606 zeilden inmiddels meer
dan 130 kaperschepen uit en hoewel er
ook enkele prijzen werden buitgemaakt bij
de Canarische Eilanden en Madeira was het
toch vooral de Spaanse en Portugese kust
waar de Zeeuwse kapers de rijk beladen re
tourschepen uit Brazilië buitmaakten:17 'De
Zeeuwen die tot deser tijt soo sterck op de
Spaensche cust als mieren haer onthielden
om wat voorraets teghens de winter te be-
comen', aldus Nicolaes van Wassenaer in
mei 1626.18
In augustus 1614 was er in Vlissingen te
vens grote belangstelling voor investerin
gen in de Wilde Kust en de Amazonedelta,
die door de Spanjaarden met argusogen
werd gevolgd. In 1614 werd naar het oos
telijke deel van Guyana rond de Orinoco
en de Corentijn een expeditie ondernomen
die aan de basis stond van twee eeuwen
Zeeuwse kolonisatie van de Wilde Kust. In
1616 vertrokken twee Vlissingse expedities
onder Ita en Groenewegen naar Guyana
om er met een honderdtal vooral Vlissingse
kolonisten plantages te stichten.19 De Vlis-
singse regent en reder Jan de Moor (1577
1644) beraamde al in 1627 een plan om
een strooptocht te houden aan de kust van
Trinidad, de Orinoco, Cumanagoto, Isla
Margarita en Cumana. Het meest vergaan
de idee, dat de sfeer van de plannen van
De Moor uitademde was de landengte tus
sen Panama en Nombre de Dios te bezet
ten, waardoor het Spaanse rijk in Amerika
in tweeën werd gesplitst en de zilvertrans
porten uit Mexico en Peru gemakkelijk on
derschept konden worden.20
Na het aflopen van het Twaalfjarig Bestand
in 1621 zou de kaapvaart zich verplaatsen
naar West-Indië. De Vlissingse kapervloot
bestond in het jaar 1630 uit 57 schepen
en was niet alleen in aantal, maar ook in
het gebruik van geweld toegenomen. Vanaf
1627 werd jaarlijks meer dan een miljoen
gulden aan buitgeld binnengehaald op
de veilingen in Vlissingen en de andere
Zeeuwse steden. Jaarlijks werden gemid
deld dertig tot veertig Spaanse of Portugese
retourschepen uit de Nieuwe Wereld gela
den met suiker, huiden, indigo, verfhout en
tabak prijs gemaakt. Dat maakte dat pro
ducten als suiker in Spanje en Portugal aan
sterke prijsstijgingen onderhevig waren.21
Volgens I.J. van Loo kon mede door het
verdrag van Southampton de kaapvaart
in Zeeland, met Vlissingen als economisch
centrum, in de jaren na 1621 uitgroeien
tot een bedrijfstak van internationale al
lure, waarmee grote politieke en financi-
ele belangen gemoeid waren.22 Aangelokt
door een, voor het zwaar belaste buitgeld,
gunstiger belastingklimaat begaven talloze
Zeeuwen samen met enkele Engelsen en
een twintigtal naar Vlissingen uitgeweken
Franse Hugenoten zich in de kaapvaart.
Aanvankelijk als bondgenoten van de WIC,
later als concurrenten, begonnen zij voor
de Spaans-Portugese kust jacht te maken
op de uit Portugees-Brazilië terugkerende
schepen volgeladen met suiker, verfhout
en tabak. Dat bracht veel voordeel en toen
in juli 1624 een verbond tussen Engeland
en de Republiek werd gesloten dat uitein-
6
Den Spiegel
