Vlissingeri, een omsloten stad
Edwin Tilroe
De ligging aan zee heeft Vlissingen altijd een
strategisch belang gegeven. Vanaf de veertiende
eeuw hebben machthebbers de stad willen
beschermen. Waar eerst de bescherming nog
uit dijken en wallen bestaat verandert dit in
de daarop volgende eeuwen. De stad wordt
ommuurd, wallen worden verhoogd en er worden
grachten gegraven. Verschillende inzichten onder
verschillende invloeden doen de vesting van
vorm veranderen. Waar Italiaanse bouwmeesters
het gebastonneerde stelsel introduceren, worden
deze door Nederlandse vestingbouwers in latere
jaren aangepast, üiteindelijk zijn de Fransen de
laatsten die in de negentiende eeuw het tracé
en de fortificatiewerken bepalen. Dit betekent
niet dat na het vertrek van de Fransen de stad
vesting af is en klaar is om uit te breiden. Het
tegendeel is waar; nog ruim 65 jaar zit de stad
opgesloten tussen de vestingwallen.
Water en vestingwerken
Onmiskenbaar voor de omsloten stad is
de hoofdwal die rond de stad loopt. Aan
de landzijde bestaande uit aarden wallen,
in tegenstelling tot het zeefront wat groten
deels uit muren is opgetrokken.
Naast de zee als natuurlijke verdediging
bevindt zich aan de landzijde, net voorbij
de hoofdwal, een natte hoofdgracht. De
hoofdgracht voorbij is er een belangrijke
verdediging aangelegd door de Fransen,
een breed glacis met een bedekte weg. Het
glacis waarvan de bouw gestart is in 1811
bestaat uit opgebaggerde grond afkomstig
uit de kunstmatig aangelegde voorgracht.
De bedekte weg met borstwering volgt
samen met het glacis het verloop van de
gracht en functioneert als gevechtsopstel
ling voor infanterie.
Op het glacis zijn in dezelfde periode drie
lunetten gebouwd, het beste te omschrijven
als kleine verdedigingswerken. De lunetten
zijn dusdanig neergezet dat de overzijde
van de voorgracht makkelijk vanuit hier te
bestrijken is.
Zo bezien is het niet verkeerd om te stellen
dat de stad opgesloten ligt tussen de ves
tingwerken en het water.
Niet helemaal opgesloten
De stad is natuurlijk niet in letterlijke zin
helemaal opgesloten. Er zijn verschillende
Den Spiegel
6
