organisatie die zich sinds 1851 inzet voor
de verdediging van de Nederlandse taal.
Het is zijn boezemvriend Johan de Maegt,
die een voorbeeld geeft van Hans' spreker
stalent: Dan sprak Hans de tafelrede uit, die
aan alle ogen touwtjes vastknoopte en ze
aan hem bond, terwijl een oud vrouwtje
voor een deurspleet kwam luisteren en haar
kruiwagen liet wachten. Hans sprak van
zeldzame dingen: Van waarheid en trouw;
van de pers die een onderwijzende moeder
van het volk moet zijn, één van die moeders
met een wereldhart, zoals die Brugse moe
der die zei, toen ze haar koperen kruisbeeld
aan de Duitsers overleveren moest: Gij zijt
wreder dan de joden, want die vroegen aan
Maria toch de spijkers niet van het kruis
en gij vraagt mij het koper voor de grana
ten die mijn kind zullen doden. Toen Hans
zweeg, braken de touwtjes, klapten de han
den en piepte een kruiwagen.
De grote werken
Zoals eerder geschetst houdt Abraham
Hans zich tijdens de oorlog uitgebreid bezig
met de strijd in België. Hij volgt nauwgezet
de strijd, de troepenbewegingen, de ver
woestingen, de afschuwelijke getuigenis
sen. In de jaren 1919 tot 1921 schrijft hij
zijn grote werken, die vandaag de dag las
tig te verkrijgen zijn. Vraag een boekhan
delaar op een willekeurige boekenmarkt in
Vlaanderen naar het boek De Grote Oorlog
van Abraham Hans en hij zal u meewarig
aankijken. Grote kans dat hij zegt: Mocht
ik in het bezit zijn van een mooi exemplaar,
hetgeen al bijna onmogelijk is, ik ga het u
niet verkopen.
Het boek verschijnt in 121 afleveringen in
de periode 1919-1920 en wordt daarna
gebundeld. Het boek telt in totaal 1830
bladzijden en wordt beschouwd als een
standaardwerk. In 1919 verschijnt Ons
Heldenboek, een verzameling verhalen uit
de oorlog, in zestien delen verschenen. Het
bloedig IJzerland, een oorlogsroman wordt
in 1920 gepubliceerd. Een romantisch ver
haal wijzigt langzaam in een oorlogsverhaal
met alle kenmerken van dien, zoals strijd
en ontbering, maar ook de discriminatie
van de Vlaamse soldaten. Zijn volksromans
kunnen inmiddels bogen op een zeer grote
belangstelling. De Antwerpse bibliotheek
leent zijn werken 647.065 keer uit. Dat
komt op maar liefst 1.725 uitleningen per
dag.
De Hanskes
Tijdens zijn reizen en het vervaardigen van
zijn enorme hoeveelheid werken ondervindt
Abraham Hans dat het de jeugd ontbreekt
aan vlot leesbare en aantrekkelijke boeken.
Ook de prijs van de boeken moeten zijns
inziens drastisch worden verlaagd om de
jeugd aan het lezen te krijgen.
Met dit gegeven start hij zijn Kinderbiblio
theek. Vanaf 1922 verschijnt er elke week
een boekje van ongeveer dertig bladzijden.
Het heeft een gekleurde kaft en de prijs
bedraagt niet meer dan zestig centimen.
Het eerste Hanske, getiteld Drie maanden
onder de sneeuw, is een regelrecht succes
en wordt diverse malen herdrukt. Volgens
de website van het Protestants Historisch
Museum Abraham Hans verschijnen er tij
dens het leven van Hans 865 werkjes. Zijn
zoon Willem, die evenals twee dochters van
Abraham het schrijversvak gaat uitoefenen,
zet de traditie voort. De Kinderbibliotheek
bevat uiteindelijk 1580 boekjes.
De boekjes blijken ook succesvol bij de
katholieke jeugd, hetgeen de nodige onge
rustheid bij de katholieke overheid teweeg
brengt. Het gaat zelfs zo ver dat op een
aantal scholen de werkjes van Hans verbo
den worden. Het resultaat van deze maat
regelen is logisch: de katholieke kinderen
gaan ze nog meer lezen. Als tegenwicht te
gen de protestantse Hanskes wordt in 1930
een katholieke kinderreeks gestart: de
Vlaamse Filmkens. Abraham Hans is ken
nelijk zeer vlot van pen. In eerdergenoemde
website staat vermeld dat het schrijven van
een deeltje niet meer tijd in beslag neemt
dan het roken van een sigaar.
Knokke
Het inkomen van Abraham maakt het mo
gelijk een villa te kopen in Knokke, de bad-
26
Den Spiegel