uitgewezen en hadden al hun bezittingen
moeten achterlaten.
's Middags vertrok de Hawarden Castle
naar Londen met onder anderen de weiger
achtige vreemdelingen.
Het verdere verloop
Einde augustus waren twee schepen on
derweg naar Vlissingen, de Manhattan en
Braemar Castle.
Na een reis van 39 dagen arriveerde op
9 september als eerste de Manhattan, een
stoom-/zeilschip van 8000 ton, tot dusver
het grootste schip dat Vlissingen had aan
gedaan. Aan boord een mini-vreemdelin
genlegioen: Amerikanen, Belgen, Duitsers,
Fransen, Italianen en nog andere nationali
teiten, verder 46 NZASM-ers met gezin plus
nog 70 overige Nederlanders.
De ontscheping kostte meer tijd dan nor
maal, het schip lag erg hoog en door een
misverstand had de Maatschappij Zeeland
de loopbruggen en trossen opgeborgen.
Ook deze keer het gebruikelijke ontvangst
ritueel met toespraken, verder was er een
telegram van koningin Wilhelmina waarin
zij bedankte voor het felicitatietelegram
dat zij op haar verjaardag, 31 augustus, uit
Madeira had ontvangen.
Toen de passagiers eenmaal van boord wa
ren, regende het klachten: de Manhattan
had paarden vervoerd wat niet bijdroeg aan
een frisse atmosfeer. Op de rede van East
London waren de passagiers in manden
aan boord gehesen, het personeel gedroeg
zich onbeschoft, de slaapruimten waren be
nauwd en vuil, kortom er was grote onte
vredenheid die bijna tot opstand had geleid.
Bij een tussenstop op St. Vincent was 1500
kilo vlees ingekocht. Toen dat werd opge
diend was het bedorven en werd de steward
er mee bekogeld. De scheepsarts greep
in: het bedorven vlees werd overboord ge
gooid en in plaats daarvan werd soep met
vuistgrote meelballen geserveerd maar die
werden naar de commandobrug gegooid.
Na deze incidenten verbeterde de voeding
enigszins maar had nog niet over. Ook de
medische verzorging was beneden peil.
Een aantal passagiers stuurde dan ook na
aankomst in Vlissingen een protest naar de
Engelse regering.
Prof.Dr. Mansveld, onderwijsinspecteur in
Transvaal en eersteklas passagier, vertelde
aan journalisten dat hij correct was behan
deld. De kapitein was zelfs zo humaan om
na het overlijden van een kind de familie de
vlag te laten kiezen die de baar moest dek
ken, de Nederlandse of Transvaalse en hij
was bij de plechtigheid aanwezig.
De klachten over de voeding vond Mans
veld niet overdreven, althans voor een
groot deel van de passagiers, dus de lagere
klasse.
Het kon ook anders
Vijf dagen na de Manhattan was de Brae
mar Castle in Vlissingen met 250 NZASM-
ers en 250 overige passagiers waaronder
een aantal ex-krijgsgevangenen die in
Durban aan boord waren gekomen. Zij had
den gevangen gezeten op het gevangenis
schip Catalonia en waren slecht behandeld.
De Braemar Castle lag in East London bijna
drie weken op de rede wat protest van de
passagiers uitlokte, hen was toegezegd snel
naar Europa te worden overgebracht. Om
onrust tijdens de reis te voorkomen deelde
kapitein J.J.W. Creaghe bij vertrek mee de
verdrevenen als passagiers en niet als ge
vangenen te beschouwen. Ook weigerde hij
Engelse soldaten aan boord te nemen en
nam hij klachten serieus.
Op een enkele uitzondering na was men
over de accommodatie, behandeling en
voeding tevreden. Koninginnedag was
gevierd met kinderspelen, sport, muziek
en zang. Bij aankomst in Vlissingen had
Creaghe toegestaan dat handelaren in kle
ding, schoeisel en rookwaren aan boord
kwamen.
Er was nog wel een incident op de wal.
Agent van politie 1e klas v. G., had dienst
bij de ontscheping maar moest wegens
dronkenschap worden afgevoerd. Omdat
hij al drie keer eerder dronken was geweest
stelde de commissaris van politie aan de
burgemeester voor hem terug te stellen tot
agent 2e klas.
April 2019
27
