Zeeuwse erfenis
koop werd in 1681 bekrachtigd. Na 1681
werd Jacob Munnickhoven als commissaris
benoemd voor de Compagnies helft van het
patroonschap, Louis Houtkoper was opper
hoofd voor Van Peres helft. Het oppergezag
over het eiland zou in toerbeurten verdeeld
worden. In 1683 verkocht ook Isaac Van
Pere, heer van West-Souburg en burge
meester van Vlissingen, zijn rechten aan de
WIC. Hierna kwam het Zeeuwse patroon
schap op de eilanden officieel ten einde.
Saba wilde na de overname van het pa
troonschap door de WIC los komen van
Statia. Een rebellie in 1689, waarbij vice-
commandeur Van Beverhout tot comman
deur werd gekozen, was echter van korte
duur.
Geloof in de Nieuwe Wereld
De Waalse kerk benoemde de predikan
ten in het patroonschap en was nauw ver
bonden met de koloniën in de West. Ook
de patronen zelf waren dikwijls lid van de
Waalse kerk. De archieven van de Waalse
kerk zijn een van de zeldzame bronnen over
de patroonschappen. Soms zijn benoemin
gen en correspondentie bewaard gebleven.
Een opvallende discussie rond de rechten
van een patroon, had te maken met de be
noeming van de predikanten. Als lid van
de Waalse kerk had Van Rhee zowel voor
Berbice als Statia een predikant op het
oog. Beiden wilde hij zelf aanstellen met
The Bottom, hoofdstad van Saba, 2019.
(Foto Geert Stroo).
hulp van de Waalse kerk. De Walcherse
classis voelde zich gepasseerd, maar zou
uiteindelijk toch haar verzet tegen de aan
stellingen staken.
Tussen 1641-1642 was Daniel Gravius (De
Graaf) predikant op het eiland. Hij zou nog
in Batavia, Formosa (Taiwan) en Veere
dienen. Na Gravius kwam de Middelburger
Johannes de Mey, die tot eind 1645 ook
in het Frans en Duits predikte. Voor Statia
was hij in Brazilië. Zijn opvolger was Fran-
ciscus van Wijngaerden die tot 1650 dien
de. Daarna diende, tot zijn dood in 1663,
Gelaude (Claude) van Beverhout op Statia
en Sint Maarten. Ook Charles de Roche-
fort, uitvoerig genoemd in het artikel over
Tobago, zou in de vroegste dagen op het
eiland predikant geweest zijn. In 1663 werd
Abraham Polzius benoemd en een jaar later
Servaes Clavius. Vanaf 1674 zou Johannes
Osdorpius, voormalig vlootpredikant en
predikant van Zoutelande, de eerste pre
dikant in jaren zijn die voor het patroon
schap benoemd werd. Van de kerkelijke
lidmaten van de Nederduits gereformeerde
kerk in Vlissingen in de zeventiende eeuw
hadden er ruim twintig een attest van
Statia. Daarnaast waren er ook enkele jo
den vanuit Curacao vanaf de jaren 1650
naar het eiland gekomen. De eerste beken
de naam was Abraham Israel Henriquez.
Het Jodendom zou vooral in de achttiende
eeuw groeien en nu nog staan de restanten
van een synagoge op Statia.
Het is even zoeken op de twee eilanden om
een Zeeuws verleden te ontdekken. Sterker
nog, de eilanden zijn Engelssprekend en
als je niet beter wist zou je na een vluch
tige eerste indruk denken dat de eilanden
niet eens deel van ons koninkrijk uitmaken.
Naast de Nederlandse vlag lijkt er weinig
Nederlands aan Saba en Statia.Toch zijn er
wel degelijk nog restanten van een Zeeuws
verleden te traceren. The Bottom, de
Engelse naam van de hoofdstad van Saba,
zou zijn afgeleid van het Zeeuwse woord
botte voor een kom. In de loop der eeuwen
12
Den Spiegel
