Het moest in een keer goed zijn: correctie
was niet mogelijk.
Daarna werden de tegels gekaart: voor
zien van een laag loodglazuur. Dat was
doorzichtig en het gaf de tegel een mooie
glans en beschermde de afbeelding. Hierna
werden de tegels een tweede keer gebak
ken; gestapeld als een kaartenhuis, met de
ruggen tegen elkaar. Horizontaal lagen de
ongeglazuurde tegels (het biscuit) voor de
stevigheid. Al met al werden de geglazuur
de tegels drie tot vier dagen gebakken. Een
tegel heeft dus in totaal negen dagen nodig
(als je het vormen van de klei niet meere
kent) van begin tot eind. Een tegelmaker
kan dus maximaal veertig series maken in
een jaar. Waarschijnlijk zullen dat er minder
zijn geweest. En dan nog ging er ook wel
eens een baksel fout. Misbaksels door een
verkeerde temperatuur van de oven en een
verkeerde samenstelling van de klei, of het
glazuur.
Exotisch
Met de techniek van het bakken en decore
ren brachten de immigranten uit het zuiden
ook beeltenissen mee: granaatappels, bloe
men, exotische landschappen en dieren die
we in Nederland niet kennen. In steden aan
de kust werden logischerwijs veel schepen
afgebeeld, vergezeld van fantasiewezens
als zeemeerminnen en -mannen en zee
monsters. Ook Bijbelse taferelen ontbraken
niet.
Misbaksels
Veel tegels in de huizen van Vlissingen zijn
verloren gegaan door sloop, oorlog of han
del. Maar gelukkig is een grote collectie
bewaard en beland in het Gemeentearchief
Vlissingen. De meeste van die tegels dra
gen afbeeldingen van mensen: ambachts
lieden, burgers, soldaten. Zes topstukken
zijn tegels waarop Saracenen zijn afge
beeld. Afbeeldingen van deze strijders zijn
alleen in Veere, Middelburg en Vlissingen
gevonden.
De Levensboom
Onder invloed van het blauw witte Wan-Li-
porselein uit China (1615 en verder) had
den de Vlissingers een voorkeur voor mo
nochrome tegels. En dat paste uitstekend
in de calvinistische Zeeuwse cultuur, want
een monochrome tegel was goedkoper.
Toch zijn er ook een paar tableaus; meerde
re tegels die samen een afbeelding vormen.
Zoals de tableaus uit de zeventiende eeuw
van Prins Maurits en zijn broer Frederik
Hendrik. Maar de trots van de collectie is
De Levensboom: een tableau uit 1717 van
wel 350 tegels samen, op maat gemaakt
voor een wand in een woning rondom een
venster. Ook dat tableau is opnieuw door
de handen van het collectieteam gegaan en
het zal zorgvuldig worden opgeslagen in de
ruimtes van de COVRA.
In de depotruimte van COVRA zijn vaak
rondleidingen. Het muZEEum gaat het de
pot met COVRA daarom aantrekkelijker
maken, met meer expositiemogelijkheden.
Daarbij zullen ook de tegels meer zichtbaar
zijn. Hopelijk komt er ook een gelegenheid
om de tegels op andere locaties tentoon te
stellen; binnen of buiten Vlissingen.
Met veel dank aan W.P. Jacobs: De tegelcol
lectie van het Stedelijk Museum Vlissingen
30
Den Spiegel
