len voor ketelbouw gemaakt, omkastingen
voor tandwielkasten, kappen, enzovoort.
Ook deuren, deksels, gasturbinefundaties.
Deze plaatwerkerij is in 1939 uitgebreid.
Iets meer richting Koningsweg was een
werkplaats in het gebouw dat van 1919 tot
1931 de N.V. Fijnwerk huisvestte. Daarna
nam De Schelde de werkplaats over. Hier
werden gereedschappen gemaakt en licht
metalen onderdelen. Vanaf 1934 was het
vliegtuigfabriek. De Schelde bouwde vleu
gels en andere onderdelen, bijvoorbeeld
brandstoftanks voor de zogenaamde Dor-
niervliegboten voor de Nederlandse ma
rine. Door de vele bombardementen op de
werf tijdens de Tweede Wereldoorlog werd
in 1943 met de vliegtuigbouw gestopt.
Deze werd naar Dordrecht verplaatst. Het
gebouw werd later gebruikt door de leer-,
bedrijfsschool daarna was het een zelfwerk-
plaats waar werknemers van De Schelde
konden klussen, de 'Helpt uzelf werk
plaats'.
Een andere grote fabriek was de tandwiel-
fabriek, meer richting Van Dishoeckstraat.
Vanaf 1916 tot 1951 was deze gevestigd in
een deel van de machinefabriek, daarna op
het Genieterrein. Hier vond zowel de fabri
cage als de montage en het proefdraaien
van de tandwielen plaats. Het gebouw werd
in 1969 uitgebreid met een montagehal.
De Schelde was jarenlang een zeer voor
aanstaande producent van voortstuwings-
tandwielkasten voor de koopvaardij en de
marine.
Tussen plaatwerkerij en tandwielfabriek
was de schilderwerkplaats, met staalgrit-
en conserveerafdeling. Hier werden de
werkstukken behandeld tegen roesten.
Ook in het middengedeelte van het terrein
bevond zich de gloeioven voor het span-
ningsarm gloeien van gelaste werkstuk
ken zoals een tandwielkastframe, fundaties
voor motoren. Deze gloeioven is een keer
ontploft, in 1986, waarna hij buiten gebruik
raakte. In 1988 werd een nieuwe gloeioven
in gebruik genomen, op dezelfde plek.
Bijzonder was de turbinebunker, aan de
Singelzijde. Dit was een kelder om turbines
te beproeven.
De bunker is gebouwd in 1933, was tot
1950 in gebruik en is daarna gesloopt.
De kelder is gebruikt om de turbines van
het ss Nieuw Amsterdam van de Holland
Amerika Lijn te testen, circa 1938/1939.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog, in 1943
was deze ruimte nog even noodhospitaal
voor De Schelde.
Spoorlijnen
Er liepen diverse spoorlijnen op het ter
rein. Deze waren via de Keersluisbrug aan
gesloten op het spoor van de Nederlandse
Spoorwegen. Zo kwamen bijvoorbeeld de
krukassen voor de scheepsmotoren per
trein uit Oostenrijk. Een bekend beeld was
de stoomlocomotief met een aantal wagens
met materiaal achter zich over het Schelde-
terrein puffend.
Collectie Dert).
24
De nieuwe gloeioven van De
Schelde die in de plaats kwam
van het in 1986 ontplofte
exemplaar, 1989.
(Zeeuws Archief, Fotocollectie
Vlissingen,
Den Spiegel
