muZEEumnieuws
Met andere ogen naar een nieuw muZEEum
Pol Verbeeck
Het muZEEum gaat vernieuwen. We willen
dat heel Nederland weet wat voor een mooi
museum er in Vlissingen staat. Een nationaal
georiënteerd themamuseum, aantrekkelijk voor
meer bezoekers. In het voorjaar van 2022 gaat
de nieuwe presentatie open. De zeereis in de
zeventiende en achttiende eeuw staat daarbij
centraal, gezien vanuit het Zeeuwse perspectief,
met persoonlijke verhalen van zeevaarders.
Meerstemmigheid
Zo'n herinrichting vraagt tijd, vooral in de
voorbereiding. Je moet uitgangspunten
formuleren, onderzoek doen, een draai
boek schrijven, nadenken over vormgeving
en advies vragen aan anderen. Afgelopen
najaar hebben we een grote stap gezet:
het eerste schetsontwerp. Prachtig von
den we het! Maar toch... er knaagde iets.
In het muZEEum vertellen we verhalen.
Dat willen we blijven doen. Maar van wie
zijn die verhalen eigenlijk? Wie vertelt ze?
Zeeuwse zeehelden, zoals Michiel de Ruyter
natuurlijk. Kaapvaarders, de rijke reder
Cornelis Lampsins (de eerste bewoner van
het Lampsinshuis). En de verhalen van de
'gewone' mensen uit die tijd? Het dagelijks
leven van mannen, vrouwen en kinderen,
aan boord of aan de wal? Het waren deze
stemmen die we in het eerste ontwerp mis
ten. Tijd voor een aanpassing!
Bij veel musea en historici is 'meerstem
migheid' tegenwoordig een belangrijk the
ma. Je wilt daarmee recht doen aan andere
invalshoeken. Inzichten over geschiedenis
blijken veranderlijk. De maritieme historie
had lang een mythische status, maar was
juist innig verweven met het gewone dage
lijkse leven in de zeventiende en achttiende
eeuw. Het zijn niet alleen zeehelden en witte
Europeanen die de geschiedenis vertellen.
Wat is het echte verhaal?
In de media verschijnen de laatste jaren
regelmatig kritische artikelen over de sla
venhandel. Zeeland heeft hierin een be
langrijke rol gespeeld. Daar is nu meer
aandacht voor. Onlangs verscheen in NRC
Handelsblad een onderzoeksverslag over
de eerste Afrikanen die in 1619 in Amerika
aankwamen. De tot slaaf gemaakte Isa
bella en Antonio waren daarbij. Zij stonden
aan de oorsprong van de Afrikaans-Ame
rikaanse gemeenschap. Vlissingen speelde
in dit alles een bedenkelijk grote rol.
Je kunt je afvragen waarom dit allemaal
nu pas naar boven komt. Er is in het verle
den toch ook al onderzoek gedaan? Zeker,
maar er komt altijd weer nieuw bronnen
materiaal naar boven. En digitale onder
zoeksdata kunnen nu beter met elkaar
worden gecombineerd. Dat levert veel op.
Bovendien verandert onze kijk op de ge
schiedenis. Maar wat is het echte verhaal
over die zogenoemde Gouden Eeuw? Hoe
zit het met de slavenhandel? Had Michiel
de Ruyter daar nu wel of niet iets mee te
maken? Wat zijn de feiten, of is hier ook
nepnieuws? Kan geschiedschrijving nog
wel aanspraak maken op 'waarheid'? Een
goede aanleiding om hier wat dieper op in
te gaan.
Reconstrueren is interpreteren
Als geesteswetenschap heeft de geschied
schrijving altijd al last gehad van de
waarheidsclaims van de 'harde' natuur
wetenschappen. In de wetenschappelijke
revolutie van de zeventiende eeuw werden
de wiskunde en het experiment de basis
voor het verklaringsmodel van de fysische
wetenschappen. Door afstand te nemen
van wat je wil bestuderen, een hypothese
op te stellen en deze te testen met expe-
30
Den Spiegel
