de Jordaan. Uiteindelijk verbleef het paar
in een pension in de Valeriusstraat, gele
gen in de nu chique wijk Oud-Zuid. De vele
verhuizingen duidden, net als destijds in
Vlissingen, op armoede. Om de eindjes aan
elkaar te kunnen knopen was men ook in
Amsterdam steeds op zoek naar enigszins
betaalbare huisvesting.
In een krantenartikel liet Dirk zich eens ont
vallen dat het zijn grootste wens was om
Vlissingen nog één keer te zien! Hoe mooi is
dat! Sinds 1869 was Dirk immers niet meer
in zijn geboortestad geweest. Of die droom
is uit gekomen? Het antwoord wordt helaas
nergens vermeld. Hoogstwaarschijnlijk niet,
want een retour Amsterdam-Vlissingen was
een kostbare onderneming voor iemand uit
de arbeidersklasse.
Dirk de Waterduiker overleed op 15 sep
tember 1940 in Amsterdam, enkele maan
den na het uitbreken van de Tweede We
reldoorlog.
Mensenredder
Dirk had diverse baantjes. Hij wordt in ver
schillende bronnen vermeld als werkman in
pakhuizen aan de Amsterdamse Prinsen
gracht, Herengracht en Lauriersgracht. Hij
verdiende zijn geld als zoutdrager, graan-
sjouwer en expeditieknecht bij een hout
firma. En als 'bruggentrekker' in de buurt
van de Koekjesbrug. Een bruggentrekker
was een man die in de stad bij hoge brug
gen klaar stond om, tegen betaling, de man
achter de handkar te helpen om over de
vaak steile Amsterdamse bruggen te ko
men. De bruggentrekker had voor dat doel
een stuk touw, voorzien van een haak die
aan de as van een kar geslagen kon wor
den. In Amsterdam werd iemand met een
dergelijk beroep kargadoor genoemd, een
voudigweg naar de woorden: kar-ga-door.
Als gevolg van zijn werk hield Dirk, alias
Ome Dirk, zich dus voornamelijk op aan de
Amsterdamse grachten en die zouden hem
zijn heldenstatus bezorgen. Zijn reddingen
waren befaamd. Het aantal zou in de tien
tallen lopen. Dirk noemde zelf het aantal
van 74, maar hij ging nogal soepel om met
getallen.
(Foto: Jaco Simons).
In de Amsterdamse Jordaan leefden men
sen in erbarmelijke omstandigheden. Cri
minal iteit en alcoholmisbruik waren eerder
regel dan uitzondering. Het waren dan ook
vooral dronkenlappen en slachtoffers van
geweldsincidenten die dankzij Dirk uit het
water werden gevist. De meeste mensen
konden in die tijd niet zwemmen.
Gelukkig kwam er voor veel Jordanezen
verbetering in hun (woon)situatie toen die
andere Vlissingse held, Floor Wibaut, zich
in de periode 1915-1930 in zijn rol van Am
sterdamse wethouder van volkshuisvesting
ging inzetten om mensen te verlossen van
de armoede.
Politiedossier
In het archief van de Amsterdamse Ge
meentepolitie vinden we persoonlijke ge
beurtenissen omtrent Dirk Rietveld, maar
helaas ook bewijzen van zijn soms discu
tabele gedrag. Dirk bracht regelmatig een
nachtje door op het politiebureau. Naast
zijn heldendaden stond Dirk immers be-
Juli 2021
21
