Een foto met een kleine geschiedenis
Drs. G-Jan Derksen
Schepen van het type Monitor varen door het Kanaal door Walcheren, ca. 1895.
(Zeeuws Archief, Fotocollectie Vlissingen).
Het was de bovenstaande foto uit de beeldbank
van het Gemeentearchief Vlissingen die een
speurtocht in gang zette naar het 'wanneer' en
'wat zien we eigenlijk'. Wat is het verhaal bij
deze foto? De beeldbank geeft naast 'omstreeks
1895' niets aan over de herkomst van de foto.
Ook navraag bij het archief leverde geen
concrete informatie op.1
De locatie is wel duidelijk. De fotograaf
nam deze foto ter hoogte van het oude
station van Vlissingen, aan het kanaal ter
hoogte van de Keersluisbrug.2 We zien twee
schepen in marinegrijs. Het eerste schip is
mooi in beeld gebracht. We zien duidelijk
dat de matrozen de fotograaf in de gaten
hebben. Het tweede schip is qua vorm wel
te omschrijven maar verder niet in beeld te
brengen. De sfeer is kalm, er is veel zon
licht.
De aanduiding 'monitor' was een hand
vat. Het betreft een scheepstype dat zijn
'roots' vindt in de Amerikaanse burgeroor
log (1860-1865). We zien een drijvend vlak
met een groot kanon er bovenop. Verder
een open commandobrug met daarachter
een groot zoeklicht.
Het model werd ontwikkeld om landings
schepen en blokkadeschepen voor de kust
en in delta's ongezien te benaderen en dan
met het kanon te lijf te gaan. De eerste mo
nitor voor de Nederlandse Zeemacht werd
in 1867 gebouwd door de firma Napier
Sons te Glasgow (Schotland) en in bijzijn
van de Inspecteur van de Nederlandsche
Zeemacht Mr. Jansen en lieutenant Guyor
van dezelfde Zeemacht, met succes be
proefd in Schotse kustwateren.3
Nederlandse scheepswerven zoals Neder
landse Stoomboot Maatschappij te Rotter
dam en Rijkswerf te Amsterdam, bouwden
in de jaren '70 en '80 veel van dit soort
monitoren, die onderling in detail behoorlijk
konden verschillen. De meeste kregen zeer
vervaarlijke namen als Adder, Ceberus,
Haai, Panter en Wesp. Ook werden moni
toren gebouwd met wat vriendelijker en
rustiger namen als Heiligerlee, Matador en
Reinier Claeszen. Speciale rivier-monitoren
Juli 2021
3
