r
Grafmonument voor Lewe van Aduard, gesneu
veld in 1832; foto A. Tanghe 2003. (Zeeuws
Archief, Fotocollectie Vlissingen).
bij Antwerpen. Radiotelegrafie was er toen
nog niet en telefonie natuurlijk helemaal
niet. De berichtgeving tussen de schepen
en het hoofdkwartier geschiedde voorna
melijk per brief. Voor het rondsturen en be
zorgen was er wellicht een snel zeilschip.
Er zullen, zoals ook bij de koopvaardij ge
beurde, ook wel eens berichten aan andere
schepen meegegeven zijn. Maar als er bij
voorbeeld brieven vanaf Antwerpen naar
Vlissingen verstuurd moesten worden, dan
kon het bij mist of windstilte wel eens da
gen duren eer die op de plaats van bestem
ming waren. Dan koos men ervoor om ze
over land via Brabant en Zuid-Beveland te
sturen. Dat zal dan ondanks de modderige
dijken in de winter en de veerdiensten, toch
nog een beetje sneller gegaan zijn.
Bemanning
In eerste instantie had men ook een groot
tekort aan manschappen, zeker omdat al
die schepen op oorlogssterkte gebracht
moesten worden. Maar dat veranderde
toen er een oproep van de Koning kwam;
'Te Wapen!' Duizenden vrijwilligers meld
den zich aan voor de land- en zeemacht.
Vooral uit steden als Middelburg, Vlissingen
en grote steden als Amsterdam, Rotterdam
etcetera. Zelfs uit Arnemuiden meldde zich
een groot aantal aan. Er werden zelfs vis
sersboten aangeboden, maar die vond men
van hogerhand niet zo geschikt. Ook veel
jongeren meldden zich aan, zelfs zoveel dat
het een beetje afgeremd moest worden.
Enkel zij mochten aangenomen worden die
gezond, sterk en robuust en niet jonger dan
vijftien jaar waren.
Toch kom je op de betaalrollen van de ma
rine maar weinig Zeeuwse namen tegen.
De meesten kwamen uit Zuid- of Noord-
Holl and of andere streken van het land.
Zuid-Nederl anders (Belgen) had men na
tuurlijk liever niet. De mannen die al op de
schepen dienst deden en om ontslag vroe
gen, kregen meestal zonder veel moeite
hun ontslag.
De voorwaarden voor een volwassen ma
troos waren als volgt;
- De matroos tegen 15 guldens 's maands
zuiver geld zonder korting
- Vijf gulden handgeld bij hun engagement
(aanneming)
- Vrij transport naar boord
- Vrije hangmat met toebehoren, zolang de
dienst duurt
- Vrije voeding van ordinair (gewoon)
scheepsrantsoen
De dienstneming werd zo wel aantrekkelijk
gemaakt. Ook de eigen scheepswerf kon
door nieuwe orders en het onderhouds
werk voor de hele vloot wel wat extra men
sen gebruiken. Er was vooral gebrek aan
houtzagers. De schepen van toen beston
den uit hout en 'van dik hout zaagt men nu
eenmaal planken'. Gehele boomstammen
werden toen nog met een lange trekzaag
in stukken gezaagd. Daarbij stond één man
onder een op schragen liggende boomstam
en één er boven op een steigertje. Om de
timmerlui aan te moedigen tot meer pres
tatie werd er nog een premie beloofd voor
elk uur dat men eerder klaar was. Als er
bijvoorbeeld aan een roeiboot tien uur kor
ter gewerkt werd dan normaal, werden die
uren extra uitbetaald.
Oktober 2021
15
