de Vlissingse
Opstand
in 1572: zes
hardnekkige
vers tand en
Misverstand 1. Den Briel was de eerste
Den Spiegel
14
Deze zes vragen stellen is ze tegelijkertijd
beantwoorden. De oplossingen zitten im
mers steeds in het tweede deel van de
vraag: Vlissingen was echt de eerste, de op
stand werd lang van te voren voorbereid, er
bestond geen wrok tegen de Spanjaarden,
de protestanten en de katholieken vochten
schouder aan schouder, de watergeuzen
waren in geen velden of wegen te bekennen
en Pacheco had gewoon pech. Het zijn de
zes grote misverstanden rondom de Vlis-
singse Opstand en het loont de moeite om
ze allemaal eens op een rij te zetten.
Eigenlijk is de weerlegging van deze
hardnekkige aanname allang geen geheim
meer. Het gemak waarmee Den Briel op
1 april 1572 kon worden ingenomen omdat
er geen Spanjaarden meer aanwezig waren,
werd al breed uitgemeten door de vroege
chroniqueurs van de Opstand, waaronder
de grote historicus Pieter Bor, die een tijd
genoot was en al in de jaren 1590 zijn
eerste deel over de eerste jaren van de
opstand het licht liet zien. Latere historici
zoals Emanuel van Meteren en Pieter Hooft
namen zijn versie vrijwel integraal over. Pas
in de loop van de 19e eeuw, de eeuw van
het opkomend nationalisme en de behoefte
aan grote daden van de Nederlander, lees:
vooral de Hollanders, werd dit verhaal
omgebouwd tot het heroïsche epos zoals
we dat nu kennen en zoals dat elk jaar
groots wordt herdacht in Den Briel en in
2022 landelijk in het kader van de viering
van 450 jaar Nederlandse Opstand.
Terug naar Pieter Bor die over Den Briel
noteerde dat begin 1572 de ongeveer
20 schepen tellende vloot van de water
geuzen haar thuisbasis had in Engeland.
Omdat de Engelsen en de Spanjaarden in
die jaren op z’n zachtst gezegd geen warme
banden met elkaar onderhielden, werd
dat door de toenmalige vorst, Koningin
Elisabeth I, oogluikend toegestaan. Maar ja,
internationale voor- en afkeuren wisselden
in die periode nogal eens van zwaartepunt,
soms ingegeven door economische be
langen, soms door geopolitieke, en de twee
naties besloten in maart 1572 om elkaar
een tijdje niet meer lastig te vallen. Voor
waarde van de Spaanse koning Philip II
was dat Elisabeth de watergeuzen uit
de Engelse wateren zou verbannen. Op
1 april voer de geuzenvloot de Noordzee
op, waarschijnlijk richting het noorden
van Holland. Door een ongunstige wind
lukte dat niet en uiteindelijk geraakten ze
bij de monding van de Maas voor de kust
van Den Briel, een wat ingedut oud stadje
Iyfinrrrjfji Jkrpj
V<mr« m*v,
detake feyhfflin-lnii vrn g*-i rfdtr j ip-t
imckr t*dcvicr-h miif-
pJrjt deJu Crim knjdi-trirMl' k
uriJi^isnea Arncn. VVij/xu'..,-' f-
f#J4 4I71& i Jen Apliüi
I tra liliffli Jiqlir JjtV. Ikitra
krty lhirr i±Ijrt
l*4.dkl^krlvrj'rHic4 ntcr
