Juli 2022
17
Filips II omstreeks 1570 (schilderij van Anthonis Mor,
Rijksmuseum, Amsterdam).
Karel V omstreeks 1530 (schilderij van Jan
Cornelisz. Vermeyen omstreeks 1530, Rijksmuseum,
Amsterdam).
Vlissingen. Niet duidelijk is, of hij dat ook al
was in de eerste dagen van april. Wanneer
dat wel het geval was, kan hij beschouwd
worden als ooggetuige, wanneer hij later
dat jaar is aangetreden, had hij de verhalen
in elk geval uit de eerste hand. De opstand
was waarschijnlijk nog lange tijd het ge
sprek van de dag en een intellectueel als
de Raed die onderwijs moest gaan geven,
zal zich ongetwijfeld nauwkeurig en uit
gebreid op de hoogte hebben laten stellen
van de geschiedenis van zijn nieuwe woon
plaats waar hij in 1574 deken werd. In
1594 vertaalde hij de samenvatting van de
Instituten van Johannes Calvijn in het Ne
derlands en legde hij een verband tussen
de gebeurtenissen in Vlissingen in april
1572 en het wegschuiven van de steen
voor het graf van Christus. Hij eindigde met
een dagtekening: 2 april 1594 en meldde
daarbij dat op diezelfde dag, maar dan
22 jaar eerder, Vlissingen zich bevrijdde
van de Spanjaarden. Latere geschied
schrijvers hebben dit afgedaan als een ver-
gissing van de auteur, maar maakten de
fout dat ze de vermelding van de eerste
paasdag koppelden aan die van 2 april. In
de oorspronkelijke tekst van De Raedt is dit
echter niet het geval en staan ze los van
elkaar, met twee folios ertussen. Het is dus
heel goed mogelijk dat hij doelde op het
begin én het eind van de opstand, waar drie
dagen tussen lagen.
De tweede bewijslaag gaat wat verder terug
in de tijd, naar maart 1572 en waarschijnlijk
nog eerder. Hiervoor is het nodig aan te
tonen dat Vlissingen voor de machthebbers
van die dagen een van de belangrijkste
strategische steden was in West-Europa.
De vader van Filips II, Karel V, die naast
koning van Spanje ook nog eens keizer was
van het heilige Roomse Rijk, was daar kort
en duidelijk over: “Vlissingen is de sleu
tel van de Nederlanden en de doorgang
voor de hele wereld”. De stad speelde be
langrijke rol in de verdediging van het rijk
waartoe ook de Nederlanden behoorden.
Karel had al tussen 1545 en 1550 Fort
