Den Spiegel
22
Optocht van een groep ter dood veroordeelde
protestanten naar de brandstapel, 1558 (ets
van Claes Jansz. Visscher, Rijksmuseum,
Amsterdam).
van de rooms-katholieken geschikt maak
ten voor hun eigen geloof, is niet al te best:
op hol geslagen, woedende, moordende en
vernielende wildebrassen die in naam van
God de verderfelijke pracht en de praal
van het oude geloof met de grond gelijk
maakten. In Vlissingen was hiervan weinig
te merken. Er vond wel een beeldenstorm
plaats, maar die voltrok zich op een buiten
gewoon beschaafde manier. Zodanig dat
Vlissingen in positieve zin schril afstak bij
meeste andere steden in Vlaanderen en
Zeeland waar de protestanten inderdaad
op een beestachtige manier tekeer waren
gegaan. In de Scheldestad overheerste rust
en overleg tussen alle partijen.
De strijd tussen de twee geloven was ook
in de Scheldestad doorgedrongen, maar
niet als het belangrijkste thema. Dat was
de handel, de scheepvaart en de visserij.
Katholieken en protestanten, maar ook
de plaatselijke overheidsfunctionarissen
hadden dezelfde doelen: ervoor zorgen dat
er geld kon worden verdiend. Iedereen,
inclusief de burgemeesters, de raad en de
schepenen was hierbij betrokken. Ook in de
dagen voor, tijdens en na de beeldenstorm
was Vlissingen niet bepaald een stad die
in chaos verkeerde. Er was sprake van
overleg en samenwerking tussen alle par
tijen. De protestanten schreven zelfs twee
brieven aan het stadsbestuur waarin ze
hun acties aankondigden en hulp vroegen
om te voorkomen dat er niets uit de kerk
zou worden gestolen. De Vlissingse beel
denstorm werd overigens, net als die in
andere steden, een mislukking omdat
er kort daarna door de hertog van Alva
zware maatregelen werden genomen om
de nieuwe godsdienst bloedig te onder
drukken. In de kerk is na 1566 geen enkele
protestantse dienst gehouden. Tot april
1572, toen het karakter van de stad ingrij
pend veranderde. In negatieve zin.
Misverstand 5. Met dank aan de
watergeuzen
Deze laatst genoemde verandering kan niet
op het conto van de Vlissingers worden
geschreven, althans niet van de stede-
De verstandhouding tussen de twee geloven
in Vlissingen was ook vóór die paasdag in
1572 nooit slecht geweest. De stad was
weliswaar al vroeg een toevluchtsoord
voor protestantse vluchtelingen uit de Zui
delijke Nederlanden, erg moeilijk werd
het hen niet gemaakt, in elk geval niet
door de oorspronkelijke rooms-katholieke
bevolking. Halverwege de jaren 1550 was
Vlissingen de eerste Zeeuwse stad waar
de protestantse gemeente diensten mocht
organiseren. Bijna overal elders vond dit
soort bijeenkomsten in het geheim plaats.
Bij ontdekking werden de deelnemers ge
straft en niet zelden gemarteld en geëxe
cuteerd op brandstapel. In de hele periode
1550-1566 was er in Vlissingen niet één
terechtstelling terwijl er in de rest van
Walcheren zeven waren. Met de beelden-
stormgolf die in 1566 vanuit Vlaanderen
naar Zeeland en Holland werd geëxpor
teerd, was iets soortgelijks aan de hand.
Het beeld dat we hebben van deze roof
tochten, waarin de protestanten de kerken
