Feiten en aannames vragen om reflectie
Toen en nu
Den Spiegel
26
Portret van Michiel Adriaanz. De Ruyter,
Ferdinand Bol, ca. 1667, collectie Ruyteriana
stichting.
Voor zover we weten heeft De Ruyter zich
nooit duidelijk uitgesproken tegen de sla
venhandel. Dat geldt trouwens voor de
meeste van zijn tijdgenoten. In zijn tijd vindt
er naast slavenhandel nog veel meer plaats
wat we tegenwoordig scherp zouden afkeu
ren. De huidige aandacht op de historische
slavenhandel is belangrijk en levert ons een
zinnig maatschappelijk debat op. Maar het
is niet alleen een onderwerp uit het verle
den. In het boek De geschiedenis van de
slavernij, van Mesopotamië tot moderne
uit 1674 in West-Indië, waarin hij schrijft
over de ruil van zwarte mensen voor ‘ver
versingen’. Dit lijkt op slavenhandel, maar
bij nader onderzoek blijkt de situatie ge
compliceerder. Het zijn mogelijk gevange
nen die een ingewikkelde rol spelen in de
strijd tegen de Fransen. De conclusie ‘sla
venhandel’ is hier voorbarig.
mensenhandel (2019) stelt hoogleraar
geschiedenis Dick Harrison dat er tegen
woordig, in het begin van de 21ste eeuw,
meer slaafgemaakten wereldwijd zijn dan in
de vierhonderd jaar dat West-Europeanen
slaafgemaakten over de Atlantische Oce
aan hebben vervoerd.
Wie meer wil weten over de slavenhandel,
stuit vaak op een mengeling van feiten,
meningen en aannames. We kijken door de
bril van onze eigen tijd, ook als we histo
risch onderzoek doen. Bij geschiedschrij
ving reconstrueer je vanuit bronnen die je
interpreteert en daar zit altijd een subjec
tieve component bij. En het bronnenmate
riaal is beperkt. Het is goed om je daarvan
bewust te zijn, want de grens tussen feiten
en meningen lijkt soms diffuus. In onze ge-
individualiseerde samenleving speelt het
thema ‘identiteit’ een belangrijke rol. Dat
kan de emancipatie van bepaalde groepen
op een positieve manier stimuleren. Maar
soms ligt polarisatie ook op de loer als er
in de debatten scherpe posities worden in
genomen. Dit is niet altijd bevorderlijk voor
de dialoog. Juist daarom is het van belang
om met elkaar in gesprek te blijven.
Musea kunnen daarbij een goede rol spe
len, als platform voor ontmoeting en ge
sprek. In de nieuwe presentatie van het
muZEEum is daarom niet alleen meer aan
dacht voor de slavenhandel. We reflecteren
ook op onze geschiedenis en vragen aan
bezoekers hoe ze over de verering van zee
helden denken. En door de introductie van
meerstemmigheid krijgen gewone mensen
uit het verleden vaker het woord.
Volgende keer bezoeken we de nieuwe
pronkzaal. De goedverdienende Zeeuwen
willen graag laten zien dat ze geld hebben.
En ze verzamelen bijzondere kunst- en ge
bruiksvoorwerpen uit de hele wereld.
