9
In het artikel van de heer Van den Berg over de plaats van de Nehalenniatempel is
een fout geslopen. Op pagina 119 worden stroomgeulen, kreken en zwinnen genoemd.
De schrijver gaat er van uit, dat er toen sprake was van zoetwaterriviertjes. Kreken en
zwinnen suggereren zout water, hetgeen volgens de auteur niet het geval is geweest.
U wordt daarom verzocht "riviertjes" te willen lezen.
Salzburger emigranten
Van de zijde van de stichting Bestudering Geschiedenis Salzburger Emigranten
Nederland ontvingen we het verzoek bijgaand persbericht te willen opnemen in de
Spuije. Waarvan akte.
Persbericht
Manuscript over Salzburger Emigranten na meer dan een eeuw in druk verschenen
Op 10 december 1981 werd aan de Commissaris van de Koningin in Zeeland,
Dr. C. Boertien, het eerste exemplaar overhandigd van een ruim 120 jaar
geleden geschreven boek. Het betreft het door het bestuur van de Stichting
Bestudering Geschiedenis Salzburger Emigranten Nederland bewerkte manuscript
van de evangel isch-lutherse predikant J.C. Schultz Jacobi 1806 - 1865 De
uitgave is verzorgd door de genoemde stichting in samenwerking met de
heemkundige kring West-Zeeuws-Vlaanderen, die het 20-jarig bestaan viert.
Het is op 31 oktober 1981 250 jaar geleden dat de aartsbisschop van Salzburg
de protestanten in zijn bisdom verplichtte te emigreren. In de twee eeuwen daarvoor
waren de vervolgingen van de protestanten in dit deel van Oostenrijk al vrij heftig
geweest. Maar tussen 1731 en 1733 worden maar liefst 25.000 lutheranen uit hun
vaderland verdreven, vooral naar Pruisen, Nederland en Georgia U.S.A.
Zeeuws-Vlaanderen - toen nog: Staats-Vlaanderen -, dat erg om werkkrachten
verlegen zit, wordt op de Salzburgse vluchtelingen geattendeerd als er zich 59 op
Walcheren hebben gevestigd. De magistraat van het Vrije van Sluis regelt dan met de
Staten-Generaal in Den Haag dat "een goed getal van die menschen" naar Staats-
Vlaanderen mag worden genodigd, om daar ingezet te worden bij het inpolderen en
bouwrijp maken van de op de zee veroverde grond. Zo vertrekken op 30 november
1732 inwoners van het dorp Dürnberg, 780 mannen, vrouwen en kinderen, voor wat
een barre boot- en voettocht naar Nederland zal worden. Bij aankomst in Breskens
honderd dagen later, is iedereen oververmoeid. De taal, het zware werk en ziekten
maken de aanpassing in de jaren daarna zeer zwaar, waaraan ook het goede werk
van hun predikant, ds. J.G. Fischer, weinig kan veranderen. Na vijf jaar blijken er
van de immigranten nog maar 171 over te zijn, die zich echter ook op den duur
weten te handhaven. Zij zijn de voorouders van hen die namen dragen als
Wimmersfelder (Wemelsfelder), Risch, Kaimel (Keijmel), Aigl (Eijgel), Rasp (Rass),
Lechner, Lerchner, Brandsteder of Cransberg. Ook het kerkgebouw van de Lutherse
gemeente te Groede herinnert aan de Salzburger emigranten. Het werd in 1743, met
steun van de Lutherse gemeente in Amsterdam, speciaal gebouwd.
