25
BOEKBESPREKING
Onlangs verscheen bij uitgeverij De Vuurbaak te Rarneveld
"De Afscheiding van 1834 in Zeeland" van de hand van dr. J.
Wesseling. Het boek behandelt de christelijke afgescheiden
gemeenten op de Bevelanden en in Zeeuws-VlaanderenOp 23
december jongstleden bood de auteur het eerste exemplaar
aan de Commissaris van de Koningin aan.
Over dit godsdienstig conflict uit de 19e eeuw, waaraan wat
Zeeland betreft de naam van Budding onlosmakelijk verbonden
is, is al veel geschreven, ook in het verleden. Men zou
kunnen stellen, dat het onderwerp al tot op het bot afge-
knauwd is.
Het is dan ook zonder meer de verdienste van dr. Wesseling,
dat nu een wat de Bevelanden en Zeeuws-Vlaanderen betreft
complete geschiedenis is geschreven over de Afscheiding,
waarbij hij nog tal van nieuwe, onbekende gegevens wist op
te sporen, en dit ondanks het feit, dat bijvoorbeeld bij de
Ramp in 1953 veel onvervangbaar archiefmateriaal verloren
is gegaan. Toch blijken er, ook in overheidsarchieven, nog
tal van verborgen schatten aanwezig te zijn, zoals bijvoor
beeld tot dusverre onbekende processen-verbaal, opgemaakt
wegens het met meer dan 20 personen vergaderen van de Afge
scheidenen
Wesseling beschrijft in zijn boek de periode 1836 tot 1869.
In dat laatste jaar verenigden zich Christelijk Afgeschei
denen met de Kruisgezinden tot de Christelijke Gereformeer
de Kerk. In zijn boek komen de gemeenten te Nieuwdorp, Bor-
sele, Goes, Kruiningen/YersekeKrabbendijke/RillandWol-
phaartsdijk, Baarland, Kapelle/Biezelinge en Heinkenszand
op Zuid-Beveland en Colijnsplaat, Geersdijk/Wissenkerke en
Kamperland op Noord-Beveland aan de orde. Wat Zeeuws-Vlaan
deren betreft gaat het om de gemeenten Axel-Neuzen-Zaam-
slag, Groede en Sluis.
Van elke gemeente geeft hij aan hoe het tot afscheiding van
de hervormde kerk kon komen. Vaak houdt deze ten nauwste
verband met de vrijzinnigheid van de hervormde predikant.
Ook blijken de Afgescheidenen, zeker in de dorpen, geens
zins tot de "kleine luyden" te behoren, zoals doorgaans
